Περί ιθαγενείας και άλλων τινών…

ΚΡΑΤΟΣ: ΛΑΟΣ + ΕΔΑΦΟΣ + ΕΞΟΥΣΙΑ
Είναι η πολιτική οργάνωση ή η πολιτική διοίκηση πολλών ανθρώπων που ζουν μαζί σ' έναν καθορισμένο τόπο. Κάθε κοινωνία, για να υπάρχει, έχει ανάγκη από ειρήνη και τάξη. Την ειρήνη αυτή και την τάξη την επιβάλλει μία εξουσία που έχει δύναμη πάνω στους ανθρώπους. Κράτος λοιπόν είναι αυτή η κοινωνία. Έτσι έχουμε το ελληνικό κράτος, το γερμανικό, το αγγλικό, το ρωσικό κ.ά. Κράτος επίσης σημαίνει και κυβέρνηση.
Κατά την ιστορική εξέλιξη διαμορφώθηκαν διαδοχικά διάφοροι τύποι κράτους όπως το δουλοκτητικό, το φεουδαρχικό και το αστικό. Δεν πρέπει όμως να συγχέουμε το κράτος με το έθνος. Μυθολογικά το Κράτος ήταν η προσωποποίηση της κυριαρχίας και της δύναμης. Ήταν γιος του Πάλλαντα και της Στύγας. Η Στύγα ήταν κόρη του Ωκεανού. Αδέλφια είχε τη Βία, τη Νίκη και το Ζήλο. Γνωστός ήταν ο ρόλος των αδελφών στην κράτηση του Προμηθέα στο βράχο του Καυκάσου.
Στην αρχαία Ελλάδα έχουμε τον τύπο της πόλης - κράτους. Σχετικά με την έννοια Κράτος έχουν διατυπωθεί πολλές θεωρίες.
(Διεθνές Δίκαιο). Στα κράτη αναγνωρίζεται το δικαίωμα κυριαρχίας, ανεξαρτησίας, ισότητας και διπλωματικής εκπροσώπησης. Υπάρχουν βέβαια και υποχρεώσεις που απορρέουν από διεθνείς συνθήκες ή από την ιδιότητά τους ως μέλη - κράτη διεθνών οργανισμών (Ο.Η.Ε. κλπ.) Ακόμη τα κράτη διακρίνονται σε σύνθετα και απλά. Τα ομοσπονδιακά κράτη όπως οι Η.Π.Α. υπάγονται στα σύνθετα κράτη.

Το Κράτος για να θεωρηθεί πρόσωπο διεθνούς δικαίου πρέπει να καλύπτει τα ακόλουθα κριτήρια.. (α) ένα μόνιμο πληθυσμό, (β) ένα ορισμένο έδαφος, (γ) μία κυβέρνηση.

Ο πληθυσμός:
Είτε η έννοια του πληθυσμού παραπέμπει στο σύνολο των ομοεθνών, είτε σε αυτό των υπηκόων που κατοικούν το έδαφος ενός κράτους. Ένας τέτοιος ορισμός αντιλαμβάνεται τον πληθυσμό σαν ένα απλό άθροισμα ανθρώπων, δηλαδή σαν μια ενότητα διαιρετή σε πολλά υπαρκτά αντικείμενα.

Το έδαφος:
Σύμφωνα με την κυρίαρχη θεωρία του εδάφους-τίτλου, το έδαφος είναι ο χώρος στον οποίο επεκτείνονται οι αρμοδιότητες του κράτους. Σύμφωνα με τη σχεδόν αντίστροφή της, θεωρία του εδάφους-ορίου, το έδαφος αρκείται να στοιχειοθετεί τα φυσικά όρια της άσκησης της κρατικής δικαιοδοσίας. Οι δύο προσεγγίσεις, κατ' ένα τρόπο συμπληρωματικές, θεμελιώνονται από κοινού στην απλή παρατήρηση του υπαρκτού προφανούς δεδομένου: κράτος υπάρχει, όταν και μόνο όταν υπάρχει έδαφος.

Η κυβέρνηση:
Η κυβέρνηση είναι το τρίτο συστατικό στοιχείο του κράτους και, σαν έννοια άρρηκτα συνδεδεμένη με αυτή της κυριαρχίας, παραπέμπει στο ''αναπαλλοτρίωτο δικαίωμα κάθε κράτους να διαλέγει το πολιτικό του σύστημα χωρίς καμία μορφή επέμβασης. Η ''κυβέρνηση'' που απαιτείται από το διεθνές δίκαιο είναι το σύνολο των οργάνων που έχει ανάγκη το κράτος προκειμένου να αντιπροσωπεύεται και να εκφράζει τη βούλησή του. Επιπλέον αυτή η κυβέρνηση επιβάλλεται να είναι αποτελεσματική, με την έννοια που προϋποθέτει την ουσιαστική ικανότητα του κράτους να ασκήσει τις λειτουργίες του μέσα και έξω από το έδαφός του.

ΦΑΥΛΟΣ ΚΥΚΛΟΣ

Τα άτομα που απαρτίζουν τον πληθυσμό ενός κράτους, συνδέονται με το κράτος μέσω του νομικού δεσμού της ιθαγένειας, της υπηκοότητας ή της εθνικότητας. Για τις παραδοσιακές θεωρίες του διεθνούς δικαίου, κράτος υπάρχει από τη στιγμή που υπάρχουν υπήκοοι ή ομοεθνείς. Αλλά αυτοί οι τελευταίοι ορίζονται ως τέτοιοι μέσω του νομικού τους δεσμού με το κράτος, κάτι που προϋποθέτει πως το κράτος υφίσταται ήδη. Ασφαλώς πρόκειται για μία διατύπωση που αυτοαναιρείται από τους ίδιους τους όρους. Πώς μπορεί η εθνικότητα, η ιθαγένεια ή η υπηκοότητα να θεωρείται συστατικό στοιχείο του ορισμού του πληθυσμού και κατ' επέκταση του ορισμού του κράτους, από τη στιγμή που αυτό το τελευταίο ανήκει στα συστατικά στοιχεία του ίδιου του ορισμού του;

ΙΘΑΓΕΝΕΙΑ – ΥΠΗΚΟΟΤΗΤΑ – ΕΘΝΙΚΟΤΗΤΑ
Υπάρχουν δύο διακριτές μεταξύ τους έννοιες. Υπάρχει η ιθαγένεια και υπάρχει η εθνικότητα. Η ιθαγένεια προκύπτει από την ιδιότητα του πολίτη ενός κράτους. Η εθνικότητα προκύπτει από την εθνική συνείδηση.

Οι Βορειοηπειρώτες έχουν αλβανική ιθαγένεια, αλλά ελληνική εθνικότητα.

Ιθαγένεια:
Είναι νομικό κατασκεύασμα που αφορά στη σχέση πολίτη και κράτους. Είναι θεσμός δημοσίου δικαίου. Η ιθαγένεια παραπέμπει στο γένος και μάλιστα στις παραδόσεις και στη θρησκευτική του πορεία, στενά συνυφασμένη με την Ορθοδοξία για εμάς τους Έλληνες. Σε βασικές γραμμές η απόκτηση της ιθαγένειας θεμελιώνεται στην γέννηση από Έλληνα / Ελληνίδα γονέα. Δηλ. πιο απλά, σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία, η ιθαγένεια είναι δικαίωμα το οποίο ενυπάρχει από και δια της γέννησης Έλληνα πολίτη. Έτσι, π.χ. η έκδοση ελληνικού διαβατηρίου δεν είναι παρά συνέπεια της εγγραφής αυτής. Έτσι, Έλληνας πολίτης είναι όποιος έχει εγγραφεί (δηλ. έχει «νομική βάση») σε Δημοτολόγιο Δήμου, ή Κοινότητας του Ελληνικού Κράτους. Ακριβώς δε τα «πιστοποιητικά δημοτολογίου» (όπως γάμος, γέννηση) συνιστούν το νόμιμο τεκμήριο για την κτήση της ελληνικής ιθαγένειας και μπορούν να εκδοθούν από τους αρμόδιους Δήμους ή Κοινότητες, μετά από αίτηση που υποβάλλουν οι ενδιαφερόμενοι.

Υπηκοότητα:
Το δίκαιο της ιθαγένειας είναι δίκαιο του αίματος. Ιθαγένεια είναι ο δημοσίου δικαίου δεσμός ενός ατόμου προς την πολιτεία στο λαό της οποίας αυτός ανήκει. Στη σύγχρονη εποχή στα δημοκρατικά καθεστώτα προτιμάται ο όρος ιθαγένεια παρά ο όρος υπηκοότητα, ο οποίος παραπέμπει σε παλαιότερα καθεστώτα και σε σχέση υποτέλειας μεταξύ κράτους (μονάρχη) και πολίτη (υπήκοος, από την υπακοή). Αντίθετα, δεν πρέπει να συγχέεται η ιθαγένεια με την εθνικότητα, με την οποία εννοούμε το δεσμό ενός ατόμου προς ορισμένο έθνος· και ως γνωστόν οι έννοιες του κράτους και του έθνους είναι τελείως διαφορετικές η μία από την άλλη. Είναι δυνατόν κάποιος να έχει διαφορετική ιθαγένεια και εθνικότητα (π.χ. εθνικές μειονότητες ή πολιτογραφημένοι μετανάστες).

Εθνικότητα:
Nationality. Η ιδιότητα κάποιου να ανήκει σε ένα έθνος. Παράλληλος ο όρος «εθνισμός» που διαχωρίζει χαρακτηριστικά γνωρίσματα λαών ως προς τη γλώσσα, τη θρησκεία, τα ήθη και έθιμα. Εξωτερικό γνώρισμα της ταυτότητας ενός πλοίου λ.χ. είναι η Σημαία.
ΕΘΝΟΣ: ΓΛΩΣΣΑ + ΘΡΗΣΚΕΙΑ + ΗΘΗ + ΕΘΙΜΑ + ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ
Σύνολο ανθρώπων που έχουν την ίδια καταγωγή, γλώσσα, την ίδια θρησκεία, ιστορία, πολιτισμό, κοινά ήθη και έθιμα και την ίδια συναίσθηση για τα πεπρωμένα τους. Σταθερός ορισμός για το έθνος δεν υπάρχει, γιατί πολλά έθνη (Αμερική, Ελβετία κ.ά.) αποτελούνται από διαφορετικές φυλές. Ακόμα άλλα έθνη (Γερμανία, Αγγλία κ.ά.) έχουν περισσότερες από μια θρησκείες (προτεστάντες, καλβινιστές, καθολικοί κλπ.).
Μπορούμε όμως να πούμε πως τ' άτομα που ανήκουν στο ίδιο έθνος έχουν κοινές εθνικές επιδιώξεις, κοινά γενικότερα συμφέροντα και κοινά ιδανικά. Άτομα που ζουν ενωμένα μακριά από τον τόπο τους, διατηρώντας τη γλώσσα, τη θρησκεία, τις παραδόσεις τους κλπ., αποτελούν τις εθνότητες που πολλές φορές, σύμφωνα με την αρχή της αυτοδιάθεσης, συγκρότησαν μετά τον πρώτο και δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο ξεχωριστά κράτη.
Πολλές φορές, όμως, επιδρούν εξωτερικά αίτια και διαταράσσουν τη συνοχή τμημάτων του εθνικού συνόλου, όσο αφορά τη γλώσσα και τη λατρεία του έθνους.

Παράδειγμα: Οι Έλληνες της Καππαδοκίας που έχασαν την εθνική τους γλώσσα, αλλά διασώσανε την ελληνική τους ψυχή. Αντίθετα ένα μέρος των Ελλήνων της Κρήτης υπέκυψε στις πιέσεις των Τούρκων, ασπάστηκε τη μουσουλμανική θρησκεία (Τουρκοκρήτες), αλλά διατήρησε την ελληνική γλώσσα. Αλβανοί χριστιανοί που εγκατασταθήκανε στη νότια Ελλάδα, απόκτησαν το ελληνικό συναίσθημα και πρωτοστάτησαν στον αγώνα της ελληνικής ανεξαρτησίας.
Μεγάλη αξία έχει η λαογραφία που με την έρευνα των ηθών και εθίμων των λαών διευκρινίζει την εθνική σύσταση μιας χώρας. Από όλα αυτά μπορούμε να πούμε ότι: Έθνος είναι κοινωνία ανθρώπων που τους ενώνουν κοινά ήθη και έθιμα, οι δοξασίες και παραδόσεις, η αντίληψη του εξωτερικού κόσμου και η εκδήλωση των συναισθημάτων καθώς και οι κοινοί πόθοι και ελπίδες.
Τα έθνη δημιουργήθηκαν απ' τη διάσπαση των φυλών. Στα παλιά τα χρόνια, οι φυλές για λόγους αυτοσυντήρησης χωρίστηκαν σε ομάδες και η καθεμιά εγκαταστάθηκε σ' άλλο μέρος. Κάθε ομάδα αποτελούνταν από ένα γενάρχη και τους απογόνους του.
Δεσμοί αίματος, ίδιες συνήθειες, γλώσσα, θρησκεία κλπ. ένωναν τα μέλη της ομάδας. Με το πέρασμα όμως του χρόνου, οι ομάδες μεγάλωσαν, έχασαν τη συνείδηση της κοινής καταγωγής με τις άλλες ομάδες και διαμόρφωσαν καινούρια γλώσσα, θρησκεία, νέα ήθη και έθιμα, δικό τους πολιτισμό και τελικά οργανώθηκαν σε κράτη.


Μέσα στο μπάχαλο των ημερών, πιστεύω να βοήθησα στην κατανόηση των εννοιών και να μη σας μπέρδεψα πιο πολύ.

Άλλωστε, ήταν και δικές μου απορίες.

Ευχαριστώ τον π. Γ.Φ. για την προσπάθεια που κατέβαλε να κατανοήσω ορισμένα πράγματα και να σας τα μεταφέρω... σωστά θέλω να ελπίζω...

Είναι θέματα "νομικά" και κακώς τα υπεραπλουστεύουμε στα blogs και στο fb.