Aπό τα πιο επιβλητικά και εντυπωσιακά τοπία της Πελοποννήσου είναι αδιαμφισβήτητα αυτό της Μάνης με την άγρια και τραχιά ομορφιά, που δεν συναγωνίζεται με καμία άλλη. Εικόνες από ηλιοκαμένα πέτρινα κτίρια, που μοιάζουν με προέκταση της λακωνικής γης, συγκλονίζουν τον επισκέπτη, κάνοντάς τον από την πρώτη φορά που θα βρεθεί σε αυτή αμετανόητο λάτρη της. Ανάμεσα στα χωριά που σίγουρα κεντρίζουν το ενδιαφέρον είναι η μικρή και ήσυχη Λάγια στην Ανατολική Μάνη, σε απόσταση 17 χλμ. από την περίφημη Βάθεια και 24 χλμ. από τον Κότρωνα.
Η Λάγια είναι ένα ορεινό χωριό με 113 μόνιμους κατοίκους. Στην αρχαιότητα, ήταν αποικία της Λα, (σημερινός Πασσαβάς).
Η Λάγια παρουσιάζει έντονο Μανιάτικο χρώμα με τα λίθινα Πυργοτειχίσματα και τους χαρακτηριστικούς "Κόλουρους Πύργους", όπως αυτοί του Μαυροδακάκου και του Γιαννόγγινα, (1838). Εδώ, ο επισκέπτης μπορεί να δει και το νεκροταφείο των Γιατράκων με το ναό του Αγίου Σπυρίδωνα. Αξιόλογοι είναι, επίσης, και οι ναοί του Αγίου Ζαχαρία, (13ος αιώνας), του Αγίου Νικολάου, (12ος αιώνας), με Παλαιοχριστιανικά μάρμαρα και του Άη Στράτηγου, (14ος αιώνας), που ήταν μοναστήρι με πύργο και ερειπωμένα κτίσματα. Ως μνημεία έχουν χαρακτηριστεί και οι ναοί της Αγίας Τριάδος και της Φανερωμένης.
Σε ένα από τα οδοιπορικά μας στη Μάνη, ο Γιώργος Δημακόγιαννης, ιδιοκτήτης των Εκδόσεων ΑΔΟΥΛΩΤΗ ΜΑΝΗ στην Αρεόπολη, αναφέρει για τη Λάγια:
Η Λάγια δεν είναι απλά ένα παραδοσιακό χωριό του τόπου μας, όποιος περιδιαβεί στα σοκάκια της θα καταλάβει την αλλοτινή δόξα της, ότι τελικά περπατάει σε μια πολιτεία! Γεμάτη πύργους και πυργόσπιτα, η Λάγια, στην Προσηλιακή Μέσα Μάνη, ήταν πάντα το κέντρο μιας ευρύτερης περιοχής, της περιοχής του Ταινάρου.
Όπως σε όλη τη Μάνη έτσι και στη Λάγια η οργάνωση της παραδοσιακής κοινωνίας ήταν σε πατριές που η κάθε μια είχε τον πύργο της, τα γύρω κτίσματα, την εκκλησία της, οι μεγάλες και το νεκροταφείο τους! Και βέβαια οι πολυετείς βεντέτες ήταν στην ημερήσια διάταξη! Είναι χαρακτηριστικό λοιπόν το πλήθος των εκκλησιών που έχουν καταγραφεί κατά οικογένεια! (...)
Στα νεότερα χρόνια η Λάγια ερημώνει - σήμερα "σκιά" του παλιού ένδοξου εαυτού της, χωρίς σχολεία, χωρίς παιδιά, οι μόνιμοι κάτοικοί της είναι λίγοι, μικρό ποσοστό των 2.200 κατοίκων που είχαν απογραφή στα 1848 και στα 1907! Κάθε καλοκαίρι όμως δέχεται εκατοντάδες επισκέπτες, μαζί με τους γύρω οικισμούς, τις Πιόντες, τα Κορωγονιάνικα, την Καινούργια Χώρα, τα Δημαρίστικα, τον Κυπριανό κ.λπ. Τότε γίνεται αισθητό το μέγα πρόβλημα της ύδρευσης, διότι η Λάγια και τα περίχωρά της υδρεύεται με τον ίδιο τρόπο από τον καιρό του Ομήρου! Δηλαδή με στέρνες ομβρίων υδάτων... Κι αυτό παρά το γεγονός ότι από την ευρύτερη περιοχή κατάγονται πλήθος επιφανείς, βουλευτές, τ. υπουργοί κ.ά. (Β. Μιχαλολιάκος, Θ. Κασσίμης, Ηλ. Βουγιουκλάκης, κ.ά.).
Η Λάγια περηφανεύεται ακόμη για τους πνευματικούς της ανθρώπους και τους πολλούς καλλιτέχνες που κατάγονται από εδώ. Να αναφέρουμε τον ιστορικό - φιλόλογο Ανάργυρο Κουτσιλιέρη (συγγραφέα της «Ιστορίας της Μάνης» κ.λπ.), τον γλύπτη Π. Γεωργαρίου, την αείμνηστη ηθοποιό Αλίκη Βουγιουκλάκη, τον επίσης αείμνηστο Καθηγητή στην Α.Σ.Κ.Τ. Ηλ. Δεκουλάκο, ακόμη και τον ποδοσφαιριστή - μεγάλη δόξα του ελληνικού ποδοσφαίρου Μ. Γαλάκο.
Κλείνοντας να αναφέρουμε ότι από εδώ κατάγονταν ο Μιχ. Νικολαράκος, πρώτος αιρετός δήμαρχος της Ανατολικής Μάνης και ο τελευταίος ήρωας της Μάνης και της Ελλάδος, ο Παναγιώτης Βλαχάκος (Ίμια 1996), του οποίου την προτομή διακρίνουμε στην πλατεία του χωριού.
