Επίσκεψη στο χωριό Σταυροπήγιο της Μάνης!!!

Το Σταυροπήγιο (πρώην Βαρούσια) είναι χωριό της ανατολικής Μεσσηνίας, 22 χλμ ΝΑ της Καλαμάτας και μόλις 1,5 χλμ. από τον Κάμπο Αβίας, χτισμένο ανάμεσα στους απέραντους ελαιώνες της περιοχής, σε πλαγιά λόφου κάτω από το κάστρο της Ζαρνάτας. Η παλαιότερη σλαβικής προέλευσης ονομασία Βαρούσια του Σταυροπηγίου, προέρχεται πιθανώς από την τουρκική λέξη Varosh (Βαρούζ) που σημαίνει τον συνοικισμό έξω από ένα κάστρο, όπου στους χρόνους της Τουρκοκρατίας, κατοικούσαν πλούσιες κι ευγενούς καταγωγής χριστιανικές οικογένειες. Κατά την έκφραση "όπου κάστρο και βαρούσι", το κάστρο της Ζαρνάτας είχε το "Βαρούσι" του με τους κατοίκους να διακρίνονται σε "Καστρινούς" και "Βαρουσιώτες". Το σύγχρονο όνομα του χωριού, Σταυροπήγιο, απέμεινε ως τοπωνύμιο από τον τίτλο "Σταυροπήγιο Ζαρνάτας" όταν το χωριό ήταν έδρα της επισκοπής της Ζαρνάτας, όπως λεγόταν ολόκληρη η ευρύτερη περιοχή. Ο εντοπισμός πολυγωνικών οικοδομικών ερειπίων στα θεμέλια του κάστρου της Ζαρνάτας έχει οδηγήσει στην ταύτιση της περιοχής με την αρχαία Γερήνια όπου η ύπαρξη κάστρου αναφέρεται ήδη από τα ομηρικά έπη. Στην αρχαιότητα η περιοχή ανήκε στους Μεσσήνιους μέχρι την εποχή του Ρωμαίου αυτοκράτορα Αυγούστου, οπότε παραχωρήθηκε στους Λάκωνες. Από τον 15ο έως τον 19ο αι., υπήρξε το μήλο της έριδος μεταξύ Παλαιολόγων, Ενετών, Οθωμανών και Μανιατών, με το κάστρο της να περνά το 1715 από ενετικά σε οθωμανικά χέρια, ενώ έναν αιώνα σχεδόν αργότερα, το 1806, πολεμάει εκεί ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης. Μετά την ελληνική επανάσταση, η χρήση του κάστρου, όπως αποδεικνύουν οι προσθήκες (ανεμόμυλος, εκκλησία), συνεχίζεται. Σήμερα, το Σταυροπήγιο συγκροτεί, με τους οικισμούς Λαγκάδια και Μάλτα, τοπικό διαμέρισμα του δήμου δυτικής Μάνης, με την περιοχή να στηρίζεται κατά βάση στη γεωργία και κυρίως στην ελαιοπαραγωγή. Αξιοθέατα της περιοχής είναι οι ιστορικά διατηρητέοι ναοί Ζωοδόχου Πηγής και Αγίων Νικολάου και Ιωάννου Προδρόμου, ενώ σε απόσταση 1 χλμ από το Σταυροπήγιο, βρίσκεται η βυζαντινή γυναικεία Μονή Ανδρουμπεβίτσης, κτίσμα του 12ου-13ου αι. με στοιχεία μανιάτικης αρχιτεκτονικής και το ιστορικά διατηρητέο καθολικό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου με σπουδαίες τοιχογραφίες του 13ου αι. Ο οικισμός Μάλτα του Σταυροπηγίου, που οφείλει το όνομα του σε επαναπατρισθέντες Μανιάτες από περιοχές της Κορσικής και της Ιταλίας, υπάρχουν οι ιστορικά διατηρητέοι πύργοι των Κουτήφαρη - Αλούπηδων και του Μαυρίκου (1814), σε κοντινό λόφο.