Επιτέλους... Η αναστήλωση των τειχών της Μονής Δαφνίου είναι γεγονός!

H Μονή Δαφνίου βρίσκεται δυτικά της Αθήνας στα όρια του Δήμου Χαϊδαρίου και ο σημερινός δρόμος που οδηγεί στην Ελευσίνα περνάει ακριβώς έξω από το εντυπωσιακότατο βόρειο τείχος του περιβόλου της μονής. Η μονή είναι βεβαίως βυζαντινή αλλά η οχύρωση κατασκευάστηκε μεταγενέστερα επί Φραγκοκρατίας και γι’ αυτό ως φρούριο χαρακτηρίζεται «φράγκικο». Το μοναστήρι προστατεύεται από οχυρωμένο με πύργους και επάλξεις τετράγωνο περίβολο με δύο πύλες εισόδου, στην ανατολική και τη δυτική πλευρά. Παράλληλα προς τις τέσσερις πλευρές του οχυρού περιβόλου, αλλά σε μικρή απόσταση από αυτές, διατηρούνται τα ερείπια κτισμάτων, ίσως των αρχικών κελιών. Ο περίβολος είχε οχυρωματικό χαρακτήρα και μορφολογία, η οποία είναι ευδιάκριτη στη βόρεια πλευρά, όπου το τείχος σώζεται σε πολύ καλή κατάσταση. Έχει τετραγωνική κάτοψη με μήκος πλευρών 97 μέτρα. Είχε ύψος 8 μέτρα με περίδρομο πλάτους 1,6 μέτρα, δηλαδή εσωτερικό διάδρομο που επέτρεπε την κίνηση κατά μήκος του τείχους, στο ύψος των 6 μέτρων. Ο περίδρομος υποστηριζόταν από τυφλή τοξοστοιχία. Το τείχος επιστεφόταν σε ολόκληρο το μήκος του από επάλξεις, ενώ η πορεία του διακοπτόταν κατά τακτά διαστήματα από πύργους τετράγωνης κάτοψης. Τρεις από αυτούς έχουν σωθεί μέχρι σήμερα και βρίσκονται στη βόρεια πλευρά του περιβόλου. Στην κατασκευή του τείχους είχαν χρησιμοποιηθεί κροκαλοπαγείς λίθοι κομμένοι σε μεγάλα ορθογώνια κομμάτια μήκους 1,6 μ. και ύψους 0,4-0,6 μ. και συνδεδεμένοι με κονίαμα, ενώ συχνά παρατηρούνται στρώσεις πηλοπλίνθων. Η κύρια πύλη του μοναστηριού βρισκόταν στο μέσον της δυτικής πλευράς του περιβόλου, απέναντι από την είσοδο του καθολικού. Προστατευόταν από οχυρωματικό πύργο, ο οποίος υψωνόταν από πάνω της και ενισχυόταν και από δύο πλευρικούς προμαχώνες. Έτσι, για να εισέλθει κανείς στην αυλή της μονής έπρεπε να περάσει από το διαβατικό, καμαροσκέπαστο διάδρομο μήκους 6 μ. που ανοιγόταν κάτω από τον πύργο. Μικρότερη πύλη υπήρχε και στο μέσο της ανατολικής πλευράς του περιβόλου. Αυτή είναι και η είσοδος που χρησιμοποιείται σήμερα για το μοναστήρι. Ο λόγος ύπαρξης του περιβόλου για τα απομακρυσμένα μοναστήρια ήταν φυσικά η οχύρωσή τους από εισβολείς, ενώ για τα μοναστήρια εντός πόλεων ήταν η προστασία των μοναχών από τους πειρασμούς της κοσμικής ζωής. Η οχύρωση της Μονής Δαφνίου, που ήταν χτισμένη σε απόσταση 11χλμ. από την Αθήνα, σε κατάφυτη ημιορεινή περιοχή, αλλά εξαιρετικά πολυσύχναστη από ταξιδιώτες, εμπόρους και μικροπωλητές, στρατιώτες αλλά και ληστές και άρπαγες, φαίνεται πως εξυπηρετούσε και τους δύο παραπάνω σκοπούς.

Επάνω, σημερινή φωτογραφία από τις εργασίες αποκατάστασης και κάτω η κατάρρευση του τείχους τον Μάρτιο του 2011 στο συγκεκριμένο σημείο, αλλά και από τον σεισμό της Μάνδρας τον Ιούλιο του 2019.

Όπως βλέπετε στις σημερινές φωτογραφίες επάνω, δεν υπάρχει η δενδροστοιχία των κυπαρισσιών τα οποία κρίθηκαν επικίνδυνα για την στατικότητα του τείχους και κόπηκαν. 

Επίσης, η επικινδυνότητα του εγχειρήματος της σημερινής φωτογράφισης έφερε στο μυαλό μου την διατυπωμένη σκέψη του πρώην υπουργού και ευρωβουλευτή Ιωάννη Μ. Βαρβιτσιώτη: Το ΥΠΕΧΩΔΕ θα πρέπει να προχωρήσει στη βύθιση του τμήματος της Ιεράς οδού που περνάει ακριβώς μπροστά στη μονή έτσι ώστε το μνημείο να αναδειχθεί ακόμη περισσότερο.