Τα σπίτια στη Μάνη που έμεναν ο Καζαντζάκης με τον Ζορμπά!!!

Ήταν 1912 όταν ο τότε Δήμαρχος Καρδαμύλης, Κώστας Πατριαρχέας, δήλωνε στο υπουργείο Εθνικής Οικονομίας την ύπαρξη λιγνιτωρυχείου στην θέση Πραστοβά, στην Στούπα της Μεσσηνιακής Μάνης, λίγο μετά την Καρδαμύλη, στον σημερινό δήμο Δυτικής Μάνης, ζητώντας την επίσημη άδεια εκμετάλλευσης.

Τελικά και αφού μεσολάβησε ένα αρκετά μεγάλο διάστημα, η άδεια δόθηκε σε μια εταιρία από τον Πειραιά, στους «Λάγκα και Χατζόπουλο», στους Νικατσό, Φτωχούλη, Ισιδωρίδη, Κανέτσο, στον λογιστή Βερνίκο αλλά και σε δύο νέους δικηγόρους, έναν Φαραντάτο και στον 29χρονο Νίκο Καζαντζάκη.

Πολλά έχουν γραφτεί για το πέρασμα πριν από 104 χρόνια του νεαρού τότε Καζαντζάκη από τη Μάνη, του σημαντικότερου ίσως σύγχρονου Έλληνα λογοτέχνη και του περισσότερο μεταφρασμένου παγκοσμίως, καθώς μέσω της ενασχόλησης του με τα ορυχεία συνεργάστηκε με τον Γιώργο Ζορμπά (και όχι Αλέξη όπως τον ονόμασε τελικά), τον ήρωα του βιβλίου του «Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά».

Ο Καζαντζάκης φτάνοντας στην Στούπα, την Καλόγρια και την Πραστοβά το Φθινόπωρο του 1916 θαμπώθηκε από τη γαλήνη και τη φυσική ομορφιά του τοπίου και έζησε εκεί απερίσπαστος, ως το καλοκαίρι του 1918, πολύ δημιουργικές στιγμές, προστατευμένος από το μακελειό του πολέμου και την πείνα που έφερε ο αποκλεισμός. Στην Καλόγρια δέχτηκε την φιλοξενία φτωχών και πρόσχαρων ανθρώπων. Εκεί «έδεσε» η φιλία του με τον Ζορμπά, τον οποίο είχε γνωρίσει στο Άγιο Όρος ως εμπειρότατο δουλευταρά μεταλλωρύχο και τον έστειλε να κάνει έναρξη εργασιών του μεταλλείου τον Φεβρουάριο του 1916. Ο Καζαντζάκης νοίκιασε για να μείνει το μικρό σπιτάκι του Ανδρέα Εξαρχουλέα που βρίσκεται ακόμα δίπλα στην πηγή του Πρίγκιπα, στην παραλία της Καλόγριας.

Αργότερα, έβαλε εργάτες να φτιάξουν μια μικρή παράγκα από ξύλα, δίπλα στο κύμα. Μέσα, έβαλε μόνο ένα ράντζο εκστρατείας, μια καρέκλα με ένα τραπέζι και ένα τρίγλωσσο λυχνάρι για να γράφει και να διαβάζει. Μόνο την πρωτοκόρη του Ζορμπά, Ανδρονίκη άφηνε να του συγυρίζει το χώρο και να του πηγαίνει τρόφιμα. Ο Ζορμπάς είχε χηρέψει όταν ήρθε στην Στούπα και έφερε μαζί του τα 5 από τα 8 παιδιά του καθώς και την οικογένεια της κουνιάδας του. Όλοι μαζί έμεναν στο σπίτι του Ανδρέα Εξαρχουλέα. Έφυγε από την περιοχή το καλοκαίρι του 1918 και δεν ξαναγύρισε ποτέ. Η κόρη του Ανδρονίκη κράτησε μέχρι τέλους ισχυρό δεσμό με την οικογένεια Εξαρχουλέα και επισκεπτόταν συχνά την περιοχή. Έκανε κουμπάρο και φίλο τον Μανιάτη Γιάννη Γουδέλη στα χέρια του οποίου βρέθηκε όλο το αρχείο Ζορμπά. Τα γραφεία της εταιρίας και η αποθήκη στεγάζονταν στο σπίτι του Ελπιδοφόρου Χιουρέα, που ήταν στη θέση του ορυχείου, στην Πραστοβά, ένα χιλιόμετρο από την παραλία της Καλόγριας.

Πολλοί από τους εργάτες έμεναν στις γύρω σπηλιές, οι οποίες μάλιστα υπάρχουν ακόμη μέχρι σήμερα. Αυτό ακριβώς το ιστορικό πέτρινο διώροφο των γραφείων του ορυχείου, που στέκει ακόμα σαν αγέρωχος πύργος πάνω από τη Στούπα, ανακαινίσθηκε πολύ πρόσφατα. Πρόκειται για ένα πανέμορφο παραδοσιακό οίκημα δύο επιπέδων, συνολικής επιφανείας 250 τετραγωνικών μέτρων, σε οικόπεδο 2 στρεμμάτων, στην κυριολεξία μέσα στην οργιώδη βλάστηση της περιοχής, με εντυπωσιακά κυπαρίσσια να το ζώνουν από παντού και με απερίσπαστη θέα προς τη θάλασσα, η οποία απέχει ελάχιστα λεπτά με το αυτοκίνητο ενώ είναι εύκολα προσβάσιμη και με τα πόδια. Οι αρχιτέκτονες και οι διακοσμητές, για τους οποίους δυστυχώς δεν βρήκαμε καμία πληροφορία, έχουν κάνει εκπληκτική δουλειά, κυρίως στο εσωτερικό της οικίας, η οποία περιλαμβάνει δύο κρεβατοκάμαρες, μία σε κάθε επίπεδο και σε αυστηρά παραδοσιακό -λιτό- στυλ που είναι αδύνατον να μη συνεπάρει και να μην ταξιδεύσει στο παρελθόν τους 5 φιλοξενούμενους τους. Όλοι οι χώροι είναι επενδυμένοι με ξύλινα δάπεδα και δοκάρια στις οροφές, αντίκες, πολυθρόνες και πανέμορφοι καναπέδες διακοσμούν όλα τα μέρη της οικίας, ενώ ξεχωριστή μνεία θα πρέπει να γίνει για την πανέμορφη εσωτερική αυλή του διώροφου, για το μικρό παραδοσιακό μπαλκονάκι της πρόσοψης που βλέπει στο Ιόνιο όπως και τη μικρή βεράντα-καθιστικό του δεύτερου επιπέδου, η οποία επικοινωνεί με την κουκλίστικη κουζίνα. Το «Zorbas Memories», όπως ονομάζει τον πέτρινο πύργο της Στούπας το Sotheby’s, μπορεί να μην είναι μια luxurious κατοικία πλούτου και χλιδής αλλά είναι πραγματικά ένα αρχιτεκτονικό στολίδι της περιοχής, προσφέρεται για χαλαρωτικές και ήσυχες διακοπές, έχει μια λιτή, μανιάτικη γοητεία που συναρπάζει και βρίσκεται σε μία από τις ομορφότερες γωνιές της Πελοποννήσου και γενικότερα της Ελλάδας.