Η ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ πότε θα γίνει;

Του Θεοδώρου Π. Λιανού

Ευτυχώς, σ’ αυτόν τον κόσμο, είτε μας αρέσει είτε όχι, είτε το θέλουμε είτε όχι, όλοι μας κρινόμαστε καθημερινά από τους συγγενείς, από τους φίλους και από τους γνωστούς, και συχνά από αγνώστους. Ο δικαστής κρίνει τον κατηγορούμενο, ο αναγνώστης τον συγγραφέα, ο εργοδότης τον εργαζόμενο κτλ. Η κρίση, σχεδόν εξ ορισμού, συνεπάγεται αξιολόγηση. Ευτυχώς, όλοι κρινόμαστε και αξιολογούμεθα. Σχεδόν όλοι, διότι υπάρχει μία πολυπληθής ομάδα εργαζομένων οι οποίοι δεν αξιολογούνται και κάνουν ότι μπορούν για να μην αξιολογηθούν. Αναφέρομαι στους εκπαιδευτικούς όλων των βαθμίδων που εργάζονται στο Δημόσιο και οι οποίοι, παρά την μεγάλη σημασία του έργου τους, δεν αξιολογούνται. Έτσι, είναι δυνατόν ο δάσκαλος ή ο καθηγητής, που αφιερώνεται στο εκπαιδευτικό του έργο και δουλεύει σκληρά, να συνυπάρχει με τον αδιάφορο και τεμπέλη συνάδελφό του και να αμείβεται όπως αυτός.

Ο νέος νόμος προβλέπει αξιολόγηση της σχολικής μονάδας. Όμως, αυτή η αξιολόγηση παρότι μπορεί να δώσει μια σχετικά καλή ιδέα για την λειτουργία της σχολικής μονάδας, μπορεί ταυτόχρονα να αδικεί τον καλό εκπαιδευτικό που έχει την ατυχία να βρίσκεται σε μία αδύναμη μονάδα ή να ευνοεί τον αδιάφορο που έχει την τύχη να βρίσκεται σε μία ισχυρή μονάδα. Με άλλα λόγια η αξιολόγηση της σχολικής μονάδας παραγνωρίζει ένα μέρος της ουσίας της εκπαιδευτικής διαδικασίας που εντοπίζεται στην λειτουργία του δασκάλου.

Η αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου του κάθε δασκάλου ή καθηγητού λείπει από τον νέο νόμο, και αυτό είναι σοβαρή παράληψη. Οι δάσκαλοι όλων των βαθμίδων, των πανεπιστημίων συμπεριλαμβανομένων, πρέπει να αξιολογούνται συνεχώς και επισήμως, από ανεξάρτητους ομοτέχνους και από τους μαθητές τους. Η εμπειρία μου με οδηγεί στο συμπέρασμα ότι οι δάσκαλοι που σέβονται τον εαυτό τους και τους μαθητές τους επιζητούν την αξιολόγηση του έργου τους. Οι αδιάφοροι και οι τεμπέληδες φοβούνται και αποφεύγουν την αξιολόγηση όπως ο διάβολος το λιβάνι.

Για να έχει τα πλήρη αποτελέσματά της, η αξιολόγηση πρέπει να συνδέεται με κίνητρα και αντικίνητρα. Η οικονομική και η ηθική επιβράβευση είναι τα πλέον συνήθη και πιο αποτελεσματικά μέτρα. Επιπλέον, είναι και σωστά. Δεν είναι δίκαιο να αμείβεται με το ίδιο τρόπο και με το ίδιο ποσόν ο δάσκαλος που αφιερώνεται στο έργο του με εκείνον που η παρουσία του στο σχολείο είναι απλώς διακοσμητική. Η ίση μεταχείριση ανίσων είναι άδικη.

Καταλαβαίνω ότι ένας νόμος που θα συνδέει αξιολόγηση με αμοιβές θα ξεσηκώσει τους συνδικαλιστές των σχετικών κλάδων που παθαίνουν αλλεργικό σοκ και μόνον με την άκουσμα της λέξης αξιολόγηση και όλους τους αγράμματους που επιβιώνουν χάρις στην καλή παρουσία των άλλων. Όμως, αν η ηγεσία του υπουργείου θέλει την ουσιαστική αναμόρφωση του εκπαιδευτικού μας συστήματος πρέπει να αγνοήσει τις αντιδράσεις των αντιδραστικών.

Ο κ. Θεόδωρος Π. Λιανός είναι Ομότιμος καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.