Ο παλιός Άη Γιώργης του Χαϊδαρίου!!!

Ξεχωριστή θέση στην καρδιά των Μικρασιατών συμπολιτών μας είχε και έχει ο ναός του Αγίου Γεωργίου που βρίσκεται στις παρυφές των στρατοπέδων του Χαϊδαρίου και του Αττικού Νοσοκομείου. Σε αυτόν το χώρο λειτούργησε το πρώτο Κοιμητήριο των κατοίκων της πόλης μας που ήρθαν ως πρόσφυγες από την Μ. Ασία. Το 1967 οι κάτοικοι έκλεισαν το Κοιμητήριο λόγω του ότι ο χώρος ήταν περιορισμένος και ξεκίνησαν τις διαδικασίες για τη δημιουργία ενορίας μιας και η περιοχή άρχισε να πυκνοκατοικείται. Ο Ναός του Αγίου Γεωργίου άνοιξε για τους κατοίκους το 1970 με τακτική Θεία Λειτουργία που τελούσαν οι ιερείς της Παναγίτσας. Το 1972 αντικαταστάθηκε η σκεπή του Ναϋδρίου και κατασκευάστηκε το νότιο κλίτος και η προέκταση δυτικά για να χωρούν οι πιστοί που αυξάνονταν. Το 1974 ιδρύθηκε η νέα Ενορία προς τιμήν του Αγίου Νεκταρίου και το 1977 παραχωρήθηκε από τον Σύλλογο Σινασιτών ο χώρος στον από πάνω λόφο για την κατασκευή αρχικά μιας παράγκας και κατόπιν του περικαλλούς Ναού του Αγίου Νεκταρίου. Αργότερα το Διοικητικό Συμβούλιο του Συνδέσμου Νεοφωκαέων επί προεδρίας Θεόδωρου Καρασακαλή επιμελήθηκε την κατασκευή ενός Κοινοταφίου στο οποίο τοποθετήθηκαν τα οστά των προγόνων τους. Έκτοτε τα μέλη του Συνδέσμου ανήμερα της εορτής του Αγίου Γεωργίου, μνημονεύουν τους τεθνεώτες προσφέροντας γλυκά και άρτους υπέρ υγείας των μελών. Ο π. Χρήστος Χατζηξενοφών ακούραστος μετά την Πανηγυρική Θ. Λειτουργία διαβάζει ατελείωτες σελίδες ονομάτων μπροστά από το Κοινοτάφιο. Μετά το Τρισάγιο τα μέλη του Συνδέσμου και οι πιστοί που παρευρίσκονται στον χώρο έμπροσθεν του Ναού ανταλλάσουν ευχές, αγκαλιές, φιλιά, γλυκά και άρτους. Άλλη μια συνάντηση που θα λείψει φέτος λόγω της πανδημίας του κορονοϊου!

Ο μικρός Ναός Αγίου Γεωργίου βρίσκεται γύρω στα 1,1 χλμ. βορειοανατολικά του Λόφου Προφήτη Ηλία και 0,5 χλμ. βορειοδυτικά του πύργου Παλατάκι. Πρόκειται για μονόχωρη εκκλησία, σε ρυθμό βασιλικής, διαστάσεων 4,5x10,4 μ., με κεραμοσκεπή, νάρθηκα και ημικυκλική αψίδα ιερού. Ο ναΐσκος είναι γνωστός κυρίως για τις τοιχογραφίες που φιλοτέχνησε ο Νικηφόρος Λύτρας, πιθανόν με τη βοήθεια του Νικόλαου Γύζη, κατά τη δεκαετία του 1850. Τότε το εκκλησάκι ανήκε στο κτήμα Χαϊδάρι, το οποίο βρισκόταν στην κατοχή του φιλότεχνου Τήνιου Νικόλαου Νάζου. Ο Νικόλαος Νάζος διέμενε στον Πύργο Παλατάκι και φιλοξενούσε στον ξενώνα του κτήματος, στο γνωστό Κτίριο Νικολάου Γύζη, τους παραπάνω ζωγράφους.

Η ίδρυση του ναΐσκου του Αγίου Γεωργίου ανάγεται στα μεταβυζαντινά χρόνια, όπως μαρτυρεί η τοιχογραφία που σώζεται στο ιερό, στην κόγχη της πρόθεσης, με την παράσταση της Άκρας Ταπείνωσης, η οποία τοποθετείται στον 16ο αιώνα. Πολλαπλά μέρη του ναού τοιχογραφήθηκαν κατά το β' ήμισυ της δεκαετίας του 19ου αιώνα. Στον Λύτρα αποδίδονται με βεβαιότητα οι παραστάσεις του Αποκεφαλισμού του Ιωάννου του Προδρόμου (ύψος: 1,2 μ. και πλάτος 0,9 μ.) και του Έφιππου Αγίου Γεωργίου να σκοτώνει τον δράκοντα (ύψος: 1,18 μ. και πλάτος 0,92 μ.). Οι δύο παραστάσεις βρίσκονται στον νότιο και τον βόρειο τοίχο της εκκλησίας αντιστοίχως, σε εξαιρετικά αποσπασματική κατάσταση εξαιτίας των πολλαπλών επιχρωματισμών και της φθοράς του χρόνου. Στην παράσταση του Αποκεφαλισμού διακρίνεται μια καλά ισορροπημένη σύνθεση με τον Ιωάννη να γονατίζει στο κέντρο και τον Ρωμαίο δήμιο να στέκεται στα δεξιά. Η σύνθεση συμπληρώνεται στα αριστερά από δύο γυναικείες μορφές, τη Σαλώμη και μία θεραπαινίδα της. Οι μορφές είναι πλασμένες δυνατά και τα χρώματα πλούσια και ζεστά. Σώζονται ίχνη κόκκινων, ωχρών και καφετιών. Ανάλογα είναι τα χαρακτηριστικά της παράστασης του αγίου Γεωργίου, που σώζεται ελάχιστα. Η δυναμική κίνηση του αγίου, που κατατροπώνει τον δράκοντα στο κάτω μέρος της σκηνής, υπογραμμίζεται από τον πορφυρό μανδύα που ανεμίζει πίσω του, αιχμαλωτίζοντας το βλέμμα του θεατή.

Στο κτιστό τέμπλο του ναού, εκατέρωθεν της Ωραίας Πύλης, υπάρχουν οι παραστάσεις του Χριστού (ύψος: 1,18 μ. και πλάτος 0,4 μ.) της Θεοτόκου με το Θείο Βρέφος (ύψος: 1,2 μ. και πλάτος 0,4 μ.) και της Αγίας Παρασκευής (ύψος: 1,2 μ. και πλάτος 0,42 μ.). Και οι τρεις μορφές εικονίζονται ιστάμενες. Η ιδιαίτερα κακή διατήρησή τους εμποδίζει τη λεπτομερή περιγραφή τους, καθώς και την ταύτιση του καλλιτέχνη που τις φιλοτέχνησε. Η πιο καλοδιατηρημένη μορφή είναι αυτή της Αγίας Παρασκευής, που βρίσκεται στα νότια της Ωραίας Πύλης, στα δεξιά της εικόνας του Χριστού. Είναι πιθανό ότι και οι τοιχογραφίες του τέμπλου ζωγραφίστηκαν από τον Νικηφόρο Λύτρα. Επίσης, έχει προταθεί ότι οι τοιχογραφίες αυτές είναι προϊόν συνεργασίας του Λύτρα με τον Τήνιο ζωγράφο Νικόλαο Γύζη. Πάντως, η συμμετοχή του Γύζη στην αγιογράφηση του Αγίου Γεωργίου προκύπτει από αναφορές του ζωγράφου στην αλληλογραφία του και άλλες φιλολογικές πηγές.

Στους Λύτρα και Γύζη θα πρέπει πιθανόν να αποδοθεί και η παράσταση της Πλατυτέρας που κοσμεί την κόγχη του ιερού (μέγιστο πλάτος: 1,6 μ. και ύψος: 1,25 μ.). Πρόκειται για την πλέον καλοδιατηρημένη από τις τοιχογραφίες. Η Παναγία εικονίζεται με τον μικρό Χριστό καθισμένο στα πόδια της και τα χέρια ανοικτά, σε χειρονομία δέησης. Φορά πορφυρό μανδύα με πλούσιες πτυχώσεις. Οι μορφές διαθέτουν σωματική ουσία και πλαστικότητα, ενώ τα καλοπλασμένα πρόσωπα της Παναγίας και του Χριστού αποπνέουν ήρεμη αυστηρότητα.

Κλείνοντας την περιγραφή των τοιχογραφιών του Αγίου Γεωργίου αναφέρουμε κεφαλή μικρού αγγέλου σε ημικυκλικό τόξο που επιστέφει το τέμπλο. Και εδώ ο καλλιτέχνης δεν έχει ταυτιστεί. Βέβαια, η τεχνοτροπική ομοιότητα που παρουσιάζει με τις υπόλοιπες εικόνες του τέμπλου μας οδηγεί στην υπόθεση ότι και αυτή φιλοτεχνήθηκε από τους Γύζη και Λύτρα. Ο Γεώργιος Δροσίνης αναφέρει ότι στο εκκλησάκι υπήρχαν και οι δύο άγγελοι της Παναγίας Σιξτίνας του Ραφαήλ με τα χαρακτηριστικά των δύο παιδιών του Νικόλαου Νάζου.

Η Υποδοχή της Παναγίας της Τριχερούσας από την Αργολίδα, στο εκκλησάκι του Άη Γιώργη, τον Ιούνιο του 2008