Αγιά Σωτήρα στο Μωριά και Αγιά Σοφιά στην Πόλη!!!

Θα ήμουν πέντε έξι - χρονών τότε, που έζησα την προετοιμασία της ανόδου στην Αγιά Σωτήρα που βρίσκεται πάνω από το χωριό Βαρυμπόμπι της Τριφυλίας. Ήταν παραμονή του Σωτήρος και από το χωριό της μητέρας μου, το Αριστοδήμειο, είχαμε έρθει στο χωριό του πατέρα μου, στον Αετό, φιλοξενούμενοι στο σπίτι του θείου Γιώργου Μπενέα και της θείας Χαρίκλειας. Ως σήμερα θυμάμαι την κίνηση στο μαγαζί τους, ένα μπακάλικο και καπηλειό και ψησταριά, εκείνης της εποχής… Στην αυλή μπροστά από το μαγαζί το βραδάκι ο θείος Γιώργος έψηνε σουβλάκι καλαμάκι… Το πρωί πάλευε με το άλογο στα κτήματα και στο μαγαζί ήταν η θεία Χαρίκλεια… Ακριβώς από επάνω ήταν το σπίτι τους… Κανά δυο χρόνια πριν από αυτή την επίσκεψη στον Αετό, είχα πρωτογνωρίσει και τα ξαδέλφια, τον Παναγιώτη και την Ιωάννα που μας είχαν επισκεφθεί στο Χαϊδάρι… Όποτε ανεβαίνω στον Αετό, περνάω μπροστά από το σπίτι που είχα φιλοξενηθεί, αλλά και από άλλα σπίτια μακρινότερων συγγενών που επίσης μας άνοιξαν τις πόρτες τους για να μας κάνουν το τραπέζι, διότι δεν γινόταν διαφορετικά… Ακόμα θυμάμαι τον κόκορα με τις ψιλοκομμένες χυλοπίτες στο σπίτι του Αβδάλα, που αν δεν με γελάει η μνήμη μου το μικρό του όνομα πρέπει να ήταν Σωτήρης… Αλλά και από το σπίτι του Κώστα Μπενέα περάσαμε, που τα επόμενα χρόνια διατηρούσαμε κάποια επαφή με τα παιδιά του που έμεναν στη διπλανή από το Χαϊδάρι, Αγία Βαρβάρα… Τον Μιχάλη, τον Βασίλη και τον Δημήτρη… Εικόνες παιδικές που παρά τα πενήντα χρόνια που πέρασαν δεν λένε να σβήσουν και πάντα οδηγούν έστω και αραιά, τα βήματά μου ως εδώ, στον Αετό... Ήταν και οι διηγήσεις του πατέρα μου, που δεν σβήνουν από το μυαλό… Πάντα αναφερόταν στην Αγιά Σωτήρα και στο μεγάλο θρησκευτικό πανηγύρι που γινόταν εκεί… Έτσι, για να έρθουμε πάλι στην αρχή, ο θείος ο Γιώργος ετοίμασε τα άλογα για να ανέβουν στο βουνό, εκεί που οι περισσότεροι διανυκτέρευαν στην ύπαιθρο μετά τον εσπερινό, για τη λειτουργία της επομένης… Κουβέρτες για το βράδυ, παγούρια με νερό και λίγο πρόχειρο φαγητό με ένα καρβέλι ψωμί... Ο δρόμος χωμάτινος και κακοτράχαλος, φώτα δεν υπήρχαν τη νύχτα και η Αυγουστιάτικη ζέστη του μεσημεριού δυσκόλευε αφάνταστα την ανάβαση… Έχω ανέβει κάμποσες φορές τα τελευταία χρόνια στο Μοναστήρι… Οι ανέσεις και οι δυνατότητες των σύγχρονων αυτοκινήτων σε συνδυασμό με την άσφαλτο, έστω κι αν είναι στενή μέσα από το χωριό Βαρυμπόμπι ή Μοναστήριον σύμφωνα με τη σύγχρονη ονομασία του, κάνουν το εγχείρημα παιχνίδι… Τότε ήταν μια μικρή περιπέτεια… Σήμερα ήταν η πρώτη φορά που βρέθηκα εδώ ημέρα πανηγυριού, αλλά και η πρώτη φορά που βρήκα τις πόρτες του Μοναστηριού ανοιχτές… Όλες τις προηγούμενες το αντίκριζα έξω από τον περίβολο… Ψάχνοντας στο διαδίκτυο βρήκα εδώ ένα εξαιρετικό κείμενο που θα διαβάσετε παρακάτω για την ιστορία του Μοναστηριού.

Φίλες και φίλοι, αγαπητοί συμπατριώτες, Χρόνια πολλά!!!

Περισσότερες σημερινές φωτογραφίες από τα χωριά Μοναστήριον και Αετός εδώ!

Η διάβαση στο μοναστήρι

«Ο δρόμος στενός το διασχίζει το χωριό κι αρχίζει να φιδοσκαρφαλώνει στο αντέρεισμα. Ανήφορος και στροφές και το τοπίο με ένα πράσινο ανεμκό. Κι ολόγυρα ο χώρος ζυμωμένος με στρουρναροχάλικο. Όταν φτάσεις θα σε αμείψει και με το παραπάνω η θέα που θα σου χαρίσει το πλάτωμα που σε πάει ίσια στο μοναστήρι. Όλος ο τριφυλιακός αυλώνας στο κυάλι σου και τα χωριά της μεσημβρινής πλευράς των Νόμιων τυλιγμένα στο αχλύ τους. Σε υποδέχονται τα δέντρα με το θρόισμα των φύλλων τους και την παχιά σκιά τους. Σε γαβζίζει φιλικά, σα να σε καλωσορίζει, ένας σκύλος κατάμαυρος σαν αράπης. Και το μοναστήρι σου ανακαλύπτεται δοξαστικά στη μυστική πλαγιά του, αθέατο απ’ όλο το δρόμο που σε οδήγησε ως εδώ πάνω.» Με το παραπάνω κομμάτι από την περιγραφή του Στάθη Παρασκευόπουλου επιλέξαμε να ξεκινήσουμε το μικρό αφιέρωμα στην Αγιά- Σωτήρω στο Βαρυμπόμπι Τριφυλίας.

Η Μονή είναι γνωστή ως Αγιά- Σωτήρα Βαρυμπόμπης. 'Η και Βαρυμπόμπι/Βαρυμπόπι. Ο οικισμός «Βαρυμπόπης» μετονομάστηκε σε οικισμό «Αριάς» με ΦΕΚ 306/ 04-11-1927. Μετά από ένα χρόνο έχουμε πάλι μετονομασία του οικισμού από «Αριά» σε «Μοναστήριον» με ΦΕΚ 156/ 19-07-1928.

Ιστορία της μονής

Την αρχή κανείς δεν την ξέρει. Ίσως στα χρόνια του Αγίου Αθανασίου του Χριστιανουπόλεως να χτίστηκε. Και να ήταν μετόχι της φημισμένης εκκλησιάς της «Αγιά- Σωτήρως του Μοριά», του μνημειακού ναού των Χριστιάνων. Στα χρόνια, όμως, της τουρκοκρατίας που θα ήταν σκέπη και καταφυγή, μα και ορμητήριο των Κλεφτών πρέπει να καταστράφηκε. Η ανασκαφή και η εύρεση των ερειπίων της παλαιάς μονής πρέπει να άρχισε από τους Βαρυμπομπίτες στα 1882. Προηγήθηκαν, όμως, η ενυπνίαση της κοπέλας Διαμάντως Φίλιου και το όραμα του βοσκού Πανάγου Κώνστα- Ανεστόπουλου για να πεισθούν οι χωρικοί για το ξεκίνημα. Στην προσπάθεια αυτή συμμετείχαν και κάτοικοι από τα υπόλοιπα χωριά του Δήμου Αετού αλλά και της Τριπύλης. Επί Μητροπολίτη Νεοφύτου έγιναν τα έργα για την οικοδόμηση του Ναού.

Η πανηγυρική γιορτή της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος

Ο Στάθης Παρασκευόπουλος θυμάται: «Την παραμονή του Σωτήρος, κινούσαμε καραβάνι προσκυνητών από το χωριό για να φτάσουμε στο μοναστήρι για προσκύνημα. Οι γονείς με τα πόδια και μεις με τα παιδιά καβάλα στ΄άλογα. Περνούσαμε από τ’ Αλημάκι και το Αρτίκι, φτάναμε στο Μαλίκι, σκαρφαλώναμε στο Βαρυμπόμπι, ανεβαίναμε στο μοναστήρι. Πολύς κόσμος απ’ όλη την Τριφυλία. Ο κατανυκτικός εσπερινός και η διανυκτέρευση στο ύπαιθρο με τ’ αυγουστιάτικο φεγγάρι να πασπαλίζει με την ασημόσκονή του τον περίγυρο. Τ΄ορθρινό ξύπνημα της καμπάνας, τ’ αυγινό σύμπαθο, το ηλιοφώς που κατρακυλούσε σα γοργή κατεβασιά μέσα από το δάσος με τις αριές. Η λειτουργία, ο δεσπότης με τα χρυσοποίκιλτα άμφιά του, η λιτανεία, το κήρυγμα, η απόλυση. Η συνάντηση με συγγενείς και φίλους συμπροσκυνητές. Το υπαίθριο φαγοπότι. Δυναστεύεται ο νους καθώς ξαναζεί και στοχάζεται τις τόσο έντοναα βιωμένες μακρινές εκείνες ώρες, που νομίζεις πως μόλις χτες τις έζησες»

Στην Τριφυλιακή Εστία ο Κώστας Μπακόπουλος τονίζει τη συμβολή της Μονής Μεταμορφώσεως του Σωτήρος στην Παιδεία. «Η Μονή Αγιά- Σωτήρας δεν ήταν βέβαια ποτέ ένα πλούσιο μοναστήρι. Ήταν μικρή αλλά έκανε το μεγάλο. Στην ιστορία έχουν γραφτεί οι πολύτιμες προφορές πολιτιστικές και Παιδείας όταν σε χρόνους δίσεκτους εκατοντάδες χωριά δεν είχαν ούτε δασκαλάκο για το δημοτικό σχολείο, η Μονή συντηρούσε ολόκληρο Ελληνικό Σχολείο (Σχολαρχείο). Στο Ελληνικό σχολείο εισάγονταν οι μαθητές της Δ’ Τάξης του Δημοτικού Σχολείου ύστερα από εισαγωγικές εξετάσεις και ήταν τριτάξιο. Αποτελούσε, δηλαδή, τη δεύτερη βαθμίδα εκπαίδευσης.

Το Ελληνικό Σχολείο Βαρυμπόπης (Τριφυλίας) σώζεται μέχρι σήμερα. Έχει ανάγκη να διατηρηθεί. Η Μονή Αγιά- Σωτήρας Βαρυμπόπης συντηρούσε το σχολείο και από αυτό η Πολιτεία έχει μια ιδιαίτερη υποχρέωση να κατασκευάσει και να συντηρήσει το δρόμο, γιατί η Μονή συντήρησε φρόνιμα»

Τα ιστορικά στοιχεία για την ίδρυση και λειτουργία του σχολείου αυτού θα τα διαβάσετε γραμμένα στην πλάκα που βρίσκεται στη μάντρα της εκκλησίας του χωριού Μοναστηρίου.

Όπως φαίνεται και στη φωτογραφία, οι πληροφορίες που έχουμε για το σχολείο είναι:

«Στο χώρο αυτό λειτούργησε από το έτος 1901 έως το 1931 το τριτάξιο Ελληνικό Σχολείο ή γνωστότερο ως Σχολαρχείο. Αυτό ακολουθούσε τη βασική εκπαίδευση και αποτελούσε την πρωτοβάθμια του Γυμνασίου. Ιδρύθηκε το έτος 1888 από δωρεά χρημάτων 24.000 δρχ που προέρχονταν από το ταμείο της Ιεράς Μονής Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, ώστε από τους τόκους να συντηρείται το διδακτικό προσωπικό του σχολείου. Στο σχετικό Β. Διάταγμα για την αποδοχή της δωρεάς αναφέρονται οι εφημέριοι: Κωνσταντίνος Καράμπελας, Αντώνιος Παπαπαναγιώτου. Ο Δήμος Αετού με την υπ. αριθμόν 10/18-9-1888 απόφαση αποδέχτηκε τη δωρεά. Στους δωρητές εξεφράστηκε η ευαρέσκεια για την ευγενή τους πράξη (ΦΕΚ αρ. φύλλου 268/17-10-1888 σελ. 12546). Κατόπιν τούτου με πρόταση του Υπουργού Παιδείας συνεστήθη το Πρώτον δημοσυντήρητο Ελληνικό Σχολείο που είχε μία τάξη. Καταργήθηκε με το Νόμο 4373/1929 της Κυβερνήσεως Ελ. Βενιζέλου, όπου έγινε συγχώνευση του τριτάξιου Ελληνικού Σχολείου και του τετρατάξιου Γυμνασίου σε ενιαίο Γυμνάσιο».

Η μονή σήμερα

Επισκεφτήκαμε ένα Κυριακάτικο πρωινό του φθινοπώρου το μοναστήρι και το είδαμε κλειστό. Εδώ και χρόνια στο μοναστήρι δεν υπάρχουν μοναχοί ή μοναχές. Το μοναστήρι άνοιγε μόνο στη γιορτή της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, όπου παραδοσιακά συρρέει πλήθος προσκυνητών. Φέτος, όμως, ελπιδοφόρο είναι το γεγονός ότι εκεί φιλοξενείται ο ιερέας από το Κρυονέρι, πατήρ Φώτιος, ο οποίος μας πρόλαβε την ώρα που φεύγαμε. Μας υποδέχτηκε όλο χαρά. Αρκετά φιλόξενος καθώς φάνηκε, μας ξενάγησε στους χώρους του μοναστηριού και μας κέρασε καφέ. Αγωνιά για την ανάδειξη του μοναστηριού και μας μίλησε για τις ιδέες που έχει για το μοναστήρι. Οι σκέψεις του για τη δημιουργία κατάλληλου χώρου να υποδέχεται τους προσκυνητές, το Αρχονταρίκι, και την ανακαίνιση των κελιών αποτελούν προτεραιότητες για τον πατήρ- Φώτιο. Μας άφησε στοιχεία επικοινωνίας για να δημοσιεύσουμε, προκειμένου να τα χρησιμοποιήσει όποιος ενδιαφέρεται να συνδυάσει την εκδρομή του στην ορεινή Τριφυλία με την επίσκεψη στο ιστορικό μοναστήρι.

Ιερά Μονή Μεταμορφώσεως του Σωτήρος

Μοναστήρι Μεσσηνίας, ΤΚ 24003

Ιερέας πατήρ Φώτιος (τηλ. 6984740407)

Επισκέψεις στο μοναστήρι για τις καθημερινές, κατόπιν συνεννόησης με τον ιερέα

Εξαιτίας του δυσπρόσιτου δρόμου για το μοναστήρι είναι αδύνατη η πρόσβαση λεωφορείου χωρητικότητας μεγαλύτερης των 30 ατόμων.