Ο Πύργος της Οικογένειας Κιτρινιάρη στη Μεσσηνιακή Μάνη!!!

Ο πύργος Κιτρινιάρη, φρουρός της «Βασιλικής Οδού» μαζί με τα μοναστήρια Βαϊδενίτσας και Σαμουήλ σχηματίζουν ένα τρίγωνο στα όρια Εξωχωρίου και Σαϊδώνας.

Τη Βασιλική Οδό χρησιμοποιούσαν ευρύτατα οι Σπαρτιάτες όταν όλα τα κοντινά λιμάνια είχαν αποσπαστεί από την κυριαρχία τους και ως κύριο λιμάνι είχαν μόνο την Καρδαμύλη, όταν οι ελευθερολάκωνες είχαν κυριαρχήσει στη νότια Λακωνία.

Η Βασιλική οδός, χτισμένη σε πολλά σημεία της ξεκινούσε από το Ξεροκάμπι Λακωνίας, στην αρχαία πολυγωνική γέφυρα, και κατέληγε στην Καρδαμύλη.

Από τον δρόμο αυτό διέσχισε τον Ταΰγετο ο γιος του Αχιλλέα Πύρρος, ανεβαίνοντας στην Σπάρτη για να παντρευτεί την αντάξια του σε ομορφιά Ερμιόνη, κόρη της Ωραίας Ελένης και του Μενελάου. Την ίδια οδό χρησιμοποίησε και ο Αριστομένης για να εισβάλει στην πεδιάδα του Ευρώτα κατά τους Μεσσηνιακούς πολέμους.

Η ανάγκη για έγκαιρη ειδοποίηση και προστασία των κατοίκων της ενδοχώρας κατά τους μεσαιωνικούς χρόνους από τις επιδρομές των πειρατών, ανάγκασε τους πρώτους να κατασκευάσουν σε σπηλιές στα απόκρημνα κάθετα πρανή του φαραγγιού, επανδρωμένες λίθινες κατασκευές (βίγλες - παρατηρητήρια) σε θέσεις ώστε να εξασφαλίζεται η οπτική μετάδοση του σήματος από σκοπό σε σκοπό φτάνοντας έτσι μέχρι τα βάθη της ενδοχώρας. Στα χρόνια της τουρκοκρατίας όπως και επί Γερμανικής κατοχής τα ίδια αυτά παρατηρητήρια χρησίμευαν σαν καταφύγια σε κυνηγημένους.

Ο πύργος της οικογένειας Κιτρινιάρη βρίσκεται πάνω σε ένα χαρακτηριστικό ύψωμα -στον ξερόβραχο της «κουδούνας»- και σε υψόμετρο 700 μέτρων στα όρια του Δημοτικού Διαμερίσματος Εξωχωρίου της Μεσσηνιακής Μάνης, στις δυτικές πλαγιές του Ταϋγέτου, πολύ κοντά στις Μονές Σαμουήλ και Βαϊδενίτσας.

Ο πύργος αυτός καθώς και τα μοναστήρια Σαμουήλ και Βαϊδενίτσας αποτελούσαν το οχυρό τρίγωνο της Σαϊδώνας για άμυνα και φύλαξη των χωριών της Καρδαμύλης και της Ανδρούβιστας από τυχόν επιδρομές Τούρκων, από την πλευρά της Βασιλικής.

Αποτελεί ένα τυπικό δείγμα οχυρωμένης κατοικίας (πυργόσπιτου) του 18ου αιώνα και όταν η περιοχή έσφυζε από ζωή και η διακίνηση των ανθρώπων γινόταν πεζή και με ζώα ο πύργος λόγω της στρατηγικής του θέσης έλεγχε τις διαβάσεις και δέσποζε της χαράδρας.

Η οικογένεια Κιτρινιάρη αναδείχθηκε σε πολυάριθμη και ισχυρή οικογένεια κατά την δεύτερη Τουρκοκρατία. Η δύναμή της έφθασε σε τέτοιο βαθμό ώστε να γίνουν άτυπα καπετάνιοι των ορεινών χωριών της Ανδρούβιστας. Ήταν λοιπόν φυσικό να υπάρχει και μια διασφάλιση των κεκτημένων με την ανέγερση ενός ισχυρού πύργου.

Η θέση που επέλεξε ο κτήτορας να χτίσει τον πύργο του είναι στρατηγικής σημασίας. Η θέα φθάνει μέχρι χαμηλά τα παράλια και ο τόπος ανέγερσης είναι βραχώδης και δυσπρόσιτος. Το πυργοσυγκρότημα δεν είναι μεγάλο ωστόσο δίνει στον κάτοικό του μεγάλη ασφάλεια. Ο τριώροφος τετράγωνης κάτοψης πύργος βλέπει προς τον δρόμο ενώ τείχη υπάρχουν στην ΒΑ πλευρά μόνο καθώς ΒΔ προστατεύεται από την άγρια ρεματιά και από μεγάλους βράχους. Στην νότια πλευρά του πύργου υπάρχει γωνιακή πολεμίστρα το λεγόμενο κλουβί ή κουμπέ για την άμυνά του καθώς και μικρός εξώστης. Πέραν του πύργου (ακρόπυργου) υπάρχει και κτίριο κατοικίας (σπίτι) ορθογώνιου σχήματος όπου εκεί συναθροίζονταν σε μη εμπόλεμη κατάσταση. Κατά πάσα πιθανότητα το συγκρότημα πρέπει να χτίστηκε γύρω στα 1786.

Ο πύργος είναι κτισμένος με αργούς λίθους από ντόπιο ασβεστολιθικό πέτρωμα με μερική χρήση ημιλαξευτών λίθων στα ανοίγματα. Στη σημερινή του μορφή αποτελείται από ένα τετράγωνης σχεδόν κάτοψης τριώροφο πύργο και ένα ορθογωνικής κάτοψης διώροφο πρόκτισμα. Τα πατώματα ανάμεσα στους ορόφους ήταν ξύλινα, ενώ η κάλυψη γινόταν με ξύλινη δίρριχτη στέγη, η οποία δεν σώζεται σήμερα.

Διαθέτει τρεις ορόφους με αρκετές πολεμότρυπες στις τέσσερις πλευρές του. Τα παράθυρα σε σχήμα καμάρας, ο μαντρότοιχος και η τοξωτή του θύρα συμπληρώνουν το ιστορικό αυτό κτίριο που αποτελεί ενδιαφέρον δείγμα της προεπαναστατικής οχυρωματικής αρχιτεκτονικής της Μάνης.

Δυστυχώς σήμερα το συγκρότημα του Κιτρινιάρη βρίσκεται σε άθλια κατάσταση και αν δεν γίνει κάτι σύντομα θα καταρρεύσει από την ερημιά και την απαξίωση.

Περισσότερες φωτογραφίες εδώ!