Η Περιφορά της Εικόνας της Παναγίας Κανάλας στο Αιγάλεω!!!

Σήμερα στον Ιερό Ναό του Αγίου Γεωργίου Αιγάλεω, που πανηγυρίζει μεγαλοπρεπώς τη Θεομητορική Εορτή των Εισοδίων της Θεοτόκου, ακολουθώντας την περιφορά της Ιεράς Εικόνας της Παναγίας Κανάλας.

Χρόνια Πολλά!

Όλοι γνωρίζουμε το μικρό ναό του Αγίου Γεωργίου που βρίσκεται σήμερα στο βόρειο κράσπεδο της Ιεράς Οδού, στην συμβολή με την οδό Προύσης, δυτικώς του Κηφισού αμέσως μετά τη γέφυρα στη περιοχή του Αιγάλεω. Ελάχιστοι όμως γνωρίζουν ότι ονομάζεται Διασορίτης. Το όνομα αυτό συναντούμε ήδη από το 1573 και έπειτα σε συμβόλαια και κληροδοτήματα αναφερόμενα στην ευρύτερη περιοχή που βρίσκεται σήμερα ο ναός. Μάλιστα ο Διονύσιος Σουμερλής συσχετίζει το τοπωνύμιο προς τα ερμεία η έρμαια, τους ερμαίους λόφους, δηλαδή τους σωρούς που ύψωναν οι αρχαίοι διαβάτες, ρίπτοντες λίθους προς τιμή του Ενόδιου Ερμού. Υποστηρίζει λοιπόν ο Διονύσιος Σουμερλής ότι "Διασωρείτης" ονομάστηκε η περιοχή από τους ερμαίους λόφους, τους σωρούς δηλαδή που εσχηματίσθηκαν πλησίον του ιερού του Ερμού. Ανεξαρτήτως της ορθότητας της πληροφορίας αυτής, οι πληροφορίες του Σουμερλή μας οδηγούν στη βάσιμη υποψία ότι ενδεχομένως ο Ναός του Αγίου Γεωργίου έχει κτισθεί με οικοδομικό υλικό προερχόμενο από τους σωρούς ή από τα ερείπια του Ερμείου. Στη λιθοδομία του πάντως διακρίνονται σήμερα μερικά μη ενεπίγραφα μάρμαρα. Κατά πάσα πιθανότητα το επίθετο Διασορίτης αναφέρεται στον Άγιο και ο ναός του Αγίου Γεωργίου ευρισκόμενος στις παρυφές του ελαιώνος, εκεί που άρχιζαν οι αγροί, τα περιβόλια και οι αμπελώνες ονομαζόταν Διασ(π)ορίτης, διότι εόρταζε την 3η Νοεμβρίου, ημέρα πιθανώς προετοιμασίας του σπόρου και ενάρξεως της σποράς.

Ο ναός υπήρχε τουλάχιστον από του 16ου αιώνος. Σύμφωνα με προφορική παράδοση την οποία διέσωσε και αφηγήθει ο σεβαστός πρεσβύτης κ. Αναστάσιος Σερβός, πριν πολλά χρόνια υπήρχε κάποιος Τζαφέρης φίλος του Χαιδάρ πασά (εξ' ου και η περιοχή Χαϊδάρι). Ο Τζαφέρης εκπληρών επιθυμία του Χαιδάρ πασά, έλαβε ως αντάλλαγμα τη περιοχή που σήμερα ευρίσκεται ο ναός του Αγίου Γεωργίου. Σύμφωνα με άλλη προφορική παράδοση ο Τζαφέρης αυτός ήταν Μωαμεθανός, αλλά ίσως για να διατηρήσει τη περιουσία του μετά την Επανάσταση, εβαπτίσθη και έλαβε γυναίκα Χριστιανή. Αν σε όλα τα παραπάνω υπάρχει κάποια αλήθεια, θα μπορούσε κανείς να εικάσει ότι έλαβε το όνομα Γεώργιος από το ομώνυμο ναό που ευρισκόταν στα κτήματά του. Ότι βέβαια ο ναός άνηκε στην οικογένεια Τζαφέρη είναι βέβαιο. Στο δάπεδο του ναού υπάρχει πλάκα με την εξής περιγραφή:

ΕΝΘΑΔΕ ΚΕΙΤΑΙ Ο ΚΤΗΤΩΡ ΤΟΥ ΝΑΟΥ ΤΟΥΤΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΤΖΑΦΕΡΗΣ ΕΓΕΝΝΗΘΗ ΤΗΝ 6 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 1847 ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΤΖΑΦΕΡΗΣ ΕΤΩΝ 35

Η επιγραφή είναι βέβαια ασαφής. Αναφέρει την ημερομηνία γεννήσεως του κτήτορος και την ηλικία μόνο του δεύτερου νεκρού, χωρίς την ημερομηνία θανάτου. Ο αποθνίσκων σε ηλικία μόλις 35 ετών Γέωργιος Τζαφέρης ήταν γιος του Βασίλειου και της Ελισάβετ Τζαφέρη και το όνομα καθώς και το πατρώνυμο αυτού παραπέμπουν στον επί Τουρκοκρατίας Γέωργιον Τζαφέρη.

Κατά τον Ν.Δ. Παπαχατζή, ο ναός είναι τελείως ανακαινισμένος τα τελευταία χρόνια και κατά τον περασμένο αιώνα ήταν σχεδόν ερειπωμένος ώστε να φαίνεται το αρχαίο υλικό από το οποίο ήταν κτισμένος, αν και η πληροφορία στο "Ευρετήριο Μεσαιωνικών Μνημείων", ότι ο ναός φέρει εσωτερικώς τοιχογραφίες του 18ου αιώνα, δεν συνηγορεί απολύτως υπέρ του παραπάνω. Ότι ανακαινίσθηκε στις αρχές του προηγούμενου αιώνα αυτό θεωρείται σχεδόν βέβαιο. Στο ναό διασώζεται χάλκινο μανουάλι, αφιέρωμα του Βασ. Τζαφέρη με χαραγμένη την χρονολογία 1904. Την ίδια χρονολογία φέρει και μια κινητή εικόνα του Αγίου που σώζεται στο ναό, αφιέρωμα Α. Πολίτου. Ο ναός μετά το θάνατο του Βασ. Τζαφέρη και ίσως μεταπολεμικώς περιήλθε στην οικογένεια Δράκου. Η οικογένεια Παν. Δράκου (της εταιρείας ΙΖΟΛΑ) απέκτησε το χώρο που βρίσκεται σήμερα ο ναός, μαζί ίσως με τον απέναντι νοτίως της Ιεράς Οδού χώρο, που αργότερα αγόρασε ο ΟΣΚ και σήμερα εδρεύει εκεί το 3ο Γυμνάσιο Αιγάλεω. Ως ιδιωτικός ναός ο Άγιος Γεώργιος παρέμενε κλειστός και λειτουργούσε μόνο κατόπιν αδείας μέχρι τις αρχές περίπου της δεκαετίας του 1960. Αργότερα άρχισε να λειτουργεί τακτικά εξυπηρετούμενος από ιερείς της Υψώσεως Τιμίου Σταυρού Αιγάλεω. Το 1971 αγιογραφήθηκε και τούτο προκύπτει από την επιγραφή "χείρ Γεωργίου Δημητρακοπούλου 1971" η οποία υπάρχει επί του νότιου τοίχου. Από το 1981 η οικογένεια Δράκου εξεδήλωσε την επιθυμία να δωρίσει το ναό στην Ιερά Μητρόπολη Νικαίας. Τελικά η δωρεά πραγματοποιήθηκε το 1990-91 και από τότε ο ναός του Αγίου Γεωργίου λειτουργεί ως μητροπολιτικό παρεκκλήσιο με δικό του ιερέα. Τότε απομακρύνθηκαν τα εξωτερικά κονιάματα και αποκαλύφθηκε η προς νότον και ανατολάς λιθοδομία. Επίσης καθαρίστηκαν οι τοιχογραφίες οι οποίες είχαν αμαυρωθεί λόγω της κηραψίας και του θυμιάματος, επειδή όμως ήταν ήδη φθαρμένες, ξεκίνησε νέα αγιογράφηση από τους αγιογράφους Ευάγγελο Λημναίο και Κων/νο Αντωνάκη. Για την εξυπηρέτηση των πολυάριθμων πιστών προστέθηκε στην είσοδο του ναού λυόμενο προσάρτημα. Σήμερα ο ναός του Αγίου Γεωργίου είναι χαρακτηρισμένος από την Α' ΕΒΑ (Εφορία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων) και λειτουργεί με δικό του ιερέα τον, π. Εμμανουήλ Χατζηανδρέου.

Η αθρόα προσέλευση πιστών στον Άγιο Γεώργιο, ως μητροπολιτικό παρεκκλήσι, οφείλεται και στο γεγονός ότι εντός αυτού φυλάσσεται παλιά θαυματουργή εικόνα της Θεοτόκου, η οποία ονομάστηκε Παναγία Κανάλλα προς τιμήν της ομώνυμου εικόνας της νήσου Κύθνου. Τα αφορώντα την εικόνα αυτή προέρχονται από αφηγήσεις της τελευταίας κατόχου της Μαρίας Γκούμα, το γένος Καρβούνη οι οποίες περιλαμβάνονται σε φυλλάδιο με τον τίτλο "Η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας Κανάλλας του Αιγάλεω" (Επιμέλεια Ελένης Ι. Τζέμη, Αθήνα 1993). Κατά την αφήγηση αυτή η οποία επικαλείται "ιστορικό σημείωμα", που χάθηκε στην καταστροφή της Σμύρνης το 1922, η εικόνα είναι έργο του Ευαγγελιστού Λουκά και είχε φυλαχθεί ίσως την εποχή της εικονομαχίας (8ος-9ος αι.) σε πηγάδι της νήσου Χίου, απ' όπου κατόπιν οράματος την ανέσυρε κάποιος γέροντας πρόγονος της Μαρίας Καρβούνη. Η εικόνα μέχρι της καταστροφής της Χίου από τους Τούρκους το 1822, είχε τοποθετηθεί σε οικογενειακό παρεκκλήσι, στα ερείπια του οποίου ευρέθη αλώβητη μετά την απελευθέρωση. Σύμφωνα με οικογενειακή συνήθεια η εικόνα δινόταν κάθε φορά ως προίκα στη κόρη της οικογένειας που έφερε το όνομα Μαρία. Έτσι έφτασε στη τελευταία κάτοχο Μαρία Γκούμα, η οποία λίγο προ του θανάτου της, την εδώρισε στην Μητρόπολη Νικαίας επί των ημερών του βραχύβιου Μητροπολίτου Ιάκωβου Γκίνη (1990-94). Η εικόνα την οποία η τελευταία κάτοχος είχε φροντίσει να συντηρηθεί είναι μικρών διαστάσεων (20x15 εκ.). Εικονίζει τη Θεοτόκο να βαστάζει αριστερώς με σφιχτό εναγκαλισμό το Θείο Βρέφος, το οποίο χέρι ή κατ' άλλους το πόδι του μικρού Χριστού ακουμπά στο δεξιό ώμο της. Το αριστερό της χέρι, το κάλυμμα της κεφαλής και τα φωτοστέφανα είναι επαργυρωμένα. Η εικόνα φαίνεται πράγματι να είναι πολύ παλιά.