Αυτός ο καπουτσίνος θα σας εκπλήξει!!!

Σήμερα θα μιλήσουμε για τους καπουτσίνους... Όχι τους καφέδες που τόσο μας λείπουν στους χώρους που τους απολαμβάναμε πριν τα αλλεπάλληλα lockdown... Ούτε τους καθολικούς καλόγερους με τα καφέ ράσα και τις κουκούλες που βλέπουμε στις κινηματογραφικές ταινίες... Έχουμε και άλλους καπουτσίνους και αυτή την εποχή είναι στα καλύτερά τους... Τούτοι οι Καπουτσίνοι είναι πανέμορφοι και στολίζουν τον κήπο μας, αλλά και ιδιαίτερα γευστικοί για να τους απολαύσουμε στις σαλάτες και τα φαγητά μας. Έχουν όμως και θεραπευτικές ιδιότητες καθώς θεωρούνται ως ένα από τα καλύτερα αντιβιοτικά της φύσης!

Το Τροπαίολο το μέγα (Tropaelum majus), ή Τροπέλιουμ, ή Καπουτσίνος, ή Tropaelium urgins, ή Nasturtium, ή καπουτσίνια, ή Ινδικό κάρδαμο, ή χανουμάκι είναι ένα ανθοφόρο μονοετές φυτό της οικογένειας των Τροπαιολίδων (Tropaeolaceae). Ο Καπουτσίνος είναι ποώδες αναρριχώμενο ή έρπων ετήσιο φυτό, με βλαστούς που φτάνουν συνήθως το 1 μέτρο, σπάνια και τα 3 μέτρα, και έχουν πλούσιο ρίζωμα. Ο Καπουτσίνος είναι βρώσιμο φυτό, έχει ζωηρή ανάπτυξη, πανέμορφα άνθη, λαμπερά στρόγγυλα φύλλα και μια πικάντικη χαρακτηριστική μυρωδιά. Σκαρφαλώνει αδέξια σε φράκτες και στηρίγματα ή απλώνεται πάνω από το έδαφος. Επιδεικνύει τα λαμπερά, στρογγυλά φύλλα του, ενώ χαρίζει μεγάλα λουλούδια, σε ζεστούς κόκκινους και πορτοκαλί συνδυασμούς. Γοητευτικός και χρήσιμος στη μαγειρική, είναι ένα εύκολο παραδοσιακό φυτό που ταιριάζει εξαίσια σε χαλαρούς κήπους και μπαλκόνια. Ανθίζει από τις αρχές Μαρτίου μέχρι το καλοκαίρι με χαρακτηριστικό τη βελούδινη εμφάνιση των λουλουδιών του. Σχεδόν όλα τα μέρη του φυτού είναι βρώσιμα. Συλλέγονται τα άνθη, τα φύλλα και οι σπόροι του κατά τη διάρκεια της καλλιεργητικής περιόδου και χρησιμοποιούνται φρέσκα. Τα ωμά άνθη του με την πιπεράτη γεύση καθώς και τα φύλλα του είναι πλούσια σε βιταμίνες Α, C, (10 φορές περισσότερο από το μαρούλι), D, λουτεΐνη και με υψηλή περιεκτικότητα σε ουσίες (γλυκοσίδια), με αντιβακτηριδιακές, αντιμυκητιασικές, αντισηπτικές και καθαριστικές ιδιότητες. 

Όλα χρησιμοποιούνται στη μαγειρική. Τόσο τα άνθη, όσο και τα φύλλα του καπουτσίνου προστίθενται ωμά σε σαλάτες δίνοντας μια πιπεράτη γεύση που θυμίζει κάρδαμο. Με τα άνθη του στολίζονται πιάτα και αρωματίζονται ξίδια. Οι άγουροι σπόροι του συλλέγονται και γίνονται τουρσί αντικαθιστώντας την κάππαρη. Ο ώριμος σπόρος μπορεί να αλεστεί και να χρησιμοποιηθεί ως υποκατάστατο του πιπεριού. Τα νεαρά φύλλα είναι τρυφερά και βρώσιμα και μαζί με τα πολύχρωμα λουλούδια του είναι ιδιαίτερα δημοφιλή στους σεφ, που στολίζουν τα πιάτα τους. Λέγεται ότι τις θερμές καλοκαιρινές μέρες ξεπετάγονται σπίθες από την καρδιά των λουλουδιών του φυτού που οφείλονται στην υψηλή του περιεκτικότητα σε φωσφορικό οξύ. Αν θέλετε να κάνετε τα πιο ιδιαίτερα πεντανόστιμα ντολμαδάκια και παράλληλα να εντυπωσιάσετε, τότε κάντε τα με φύλλα καπουτσίνου. Η συνταγή είναι η κλασική που κάνουμε για τα ντολμαδάκια, απλά εδώ χρησιμοποιούμε φρέσκα μεγάλα φύλλα καπουτσίνου με την πικάντικη γεύση τους και στη γέμιση προσθέτουμε αν θέλουμε και ψιλοκομμένα άνθη.

Στη σύγχρονη βοτανοθεραπεία, το Τροπαίολο θεωρείται ως ένα από τα καλύτερα «φυσικά αντιβιοτικά». Σύμφωνα με τους Βοτανολόγους, όλα τα τμήματα του φυτού περιέχουν ουσίες (γλυκοσίδια) με αντιβακτηριακές, αντιμυκητιακές και αντιβιοτικές ιδιότητες. Ενισχύει τους μηχανισμούς άμυνας του οργανισμού και συμβάλει στην αντιμετώπιση προβλημάτων που προκαλούνται από μολύνσεις. Για το λόγο αυτό, ο Καπουτσίνος χρησιμοποιείται κυρίως σε περιπτώσεις μολύνσεων και λοιμώξεων του ουροποιητικού συστήματος, καθώς και στις περιπτώσεις δερματολογικών διαταραχών. Είναι αποτελεσματικό στην αντιμετώπιση προβλημάτων του τριχωτού (πιτυρίδα, τριχόπτωση, τόνωση μαλλιών κλπ). Σύμφωνα με πολλούς βοτανοθεραπευτές, το μεγάλο πλεονέκτημα των «φυτικών αντιβιοτικών» είναι πως συνήθως δεν προκαλούν αλλεργίες και πως δεν καταστρέφουν την εντερική πανίδα.

Στη χώρα μας καλλιεργείται ως μονοετές, λόγω της χαμηλής του ανθεκτικότητας στο κρύο, αν και στα θερμά νότια κλίματα μπορεί να καλλιεργηθεί μερικές φορές και ως πολυετές. Μπορεί να καλλιεργηθεί σαν αναρριχώμενο σε φράχτες και πέργκολες ή σαν θαμνώδες φυτό σε ζαρντινιέρες και δοχεία. Χρειάζεται ηλιόλουστες θέσεις, ήπια κλίματα, πλούσια, αφράτα και καλά στραγγιζόμενα εδάφη, μέτριας συχνότητας ποτίσματα και ελαφριά λίπανση. Ο πολλαπλασιασμός του Καπουτσίνου είναι εύκολος και γίνεται με σπόρους την Άνοιξη. Αν η σπορά γίνει νωρίτερα τότε γίνεται σε σπορείο και φυτεύεται αργά την Άνοιξη στο οριστικό σημείο.