Παρουσία μόνο συγγενών τελέσθηκε το Μνημόσυνο στην Πηγάδα Μελιγαλά!!!

Τελέσθηκε σήμερα το πρωί το καθιερωμένο ετήσιο μνημόσυνο υπέρ αναπαύσεως των ψυχών των σφαγιασθέντων υπό των Κομμουνιστοσυμμοριτών στην Πηγάδα Μελιγαλά. Λόγω της πανδημίας του COVID-19 και των προληπτικών μέτρων αποφυγής του, πραγματοποιήθηκε από τους συγγενείς των θυμάτων σε  κλειστό κύκλο με τη χρήση μασκών και την τήρηση των αποστάσεων.

ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΖΙΚΗ ΣΦΑΓΗ ΤΟΥ ΜΕΛΙΓΑΛΑ!

Γράφει ο Ιωάννης Κ. Μπουγάς

«Μεταξύ 13 και 15 Σεπτεμβρίου 1944, έγινε μάχη μεταξύ δυνάμεων του ΕΛΑΣ και του Τάγματος Ασφαλείας (ΤΑ) Μελιγαλά. Ακολούθησε η μαζική σφαγή αιχμαλώτων ταγματασφαλιτών και αμάχων, στην Πηγάδα του Μελιγαλά, μεταξύ 17 και 20 Σεπτεμβρίου. Κράτησε 4 ημέρες. Διατάχθηκε και εκτελέστηκε από την ηγεσία του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ/ΚΚΕ Πελοποννήσου!»

Αυτή η μαζική σφαγή στον Μελιγαλά, μαζί με την παρόμοια στο Κιλκίς, μετά την εκεί μάχη τον Νοέμβριο του 1944, και οι σφαγές αμάχων στον Φενεό Κορινθίας το καλοκαίρι του 1944 και στην Αθήνα στη διάρκεια των Δεκεμβριανών, είναι τα κορυφαία μαζικά εγκλήματα του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ/ΚΚΕ το 1943-44. Το έγκλημα στην Πηγάδα του Μελιγαλά, ενώ έχει προβληθεί περισσότερο από τα άλλα, έχει διαστρεβλωθεί και παραποιηθεί και περισσότερο από τα υπόλοιπα. Από τις πρώτες ώρες της εκτέλεσής του, οργίασε η προπαγάνδα της Αριστεράς, με ψευδολογίες για τα θύματα και μυθοπλασίες για τα γεγονότα. Αρνούνται ακόμη και την παρουσία του Άρη Βελουχιώτη στον Μελιγαλά, τη δολοφονία αμάχων, και τη σφαγή στην Πηγάδα, υποστηρίζοντας ότι εκεί έριξαν τους νεκρούς της μάχης, ταγματασφαλίτες και αντάρτες! Στην παραποίηση των γεγονότων του Μελιγαλά συνέβαλε και η πλευρά των θυμάτων, με λάθη και παραλήψεις. Δεν παρουσίασαν επακριβώς τα γεγονότα, ούτε έκαναν λεπτομερή καταγραφή όλων των θυμάτων. Περιορίσθηκαν σε παράπονα για την άδικη σφαγή, και κατέφυγαν και σε υπερβολές ως προς τον αριθμό των θυμάτων.

Στο έργο μου «ΜΑΤΩΜΕΝΕΣ ΜΝΗΜΕΣ 1940-45» παραθέτω πολλά από τα πιο απίστευτα ψεύδη και φανταστικά γεγονότα που έγραφαν οι εφημερίδες του ΕΑΜ της εποχής εκείνης, χωρίς ποτέ να αντικρουσθούν από την πλευρά των θυμάτων. Επίσης παρουσιάζω μια μεγάλη σειρά από μυθοπλασίες που έχουν γραφεί σε βιβλία καπεταναίων του ΕΛΑΣ και άλλων συγγραφέων, και δίνω απαντήσεις με βάση τα πραγματικά γεγονότα. Εδώ θα παραθέσω μερικά βασικά στοιχεία.

ΟΙ ΑΝΤΙΠΑΛΟΙ ΣΤΗ ΜΑΧΗ

Αμυνόμενοι ήταν οι άνδρες του ΤΑ Μελιγαλά μαζί με λίγους άνδρες της Χωροφυλακής και περίπου 200 ταγματασφαλίτες που είχαν διαφύγει από την Καλαμάτα όταν νικήθηκαν από τον ΕΛΑΣ στις 10 Σεπτεμβρίου. Σύνολο, γύρω στους 1.100 άνδρες.

Επιτιθέμενοι ήταν οι αντάρτες της 8ης ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ, με το 8ο σύνταγμα Λακωνίας και το 9ο σύνταγμα Μεσσηνίας. Την Τρίτη ημέρα, προς το τέλος της μάχης, προστέθηκε και το 11ο σύνταγμα Αρκαδίας, το οποίο είχε τη μεγαλύτερη συμμετοχή στο καθολικό πλιάτσικο που ακολούθησε την είσοδο των ανταρτών στον Μελιγαλά. Το σύνολο των επιτιθεμένων ανδρών πλησίαζε τους 4.000 ενόπλους, ενώ ακολουθούσαν και μερικές χιλιάδες του Εφεδρικού ΕΛΑΣ και πολίτες από τα χωριά της νοτιοδυτικής Αρκαδίας και της Μεσσηνίας για πλιάτσικο.

Ο ΑΡΗΣ ΒΕΛΟΥΧΙΩΤΗΣ ΣΤΟΝ ΜΕΛΙΓΑΛΑ

Βάσει μαρτυριών καπεταναίων του ΕΛΑΣ και στελεχών του ΕΑΜ, που αναφέρουν συναντήσεις μαζί του εντός του Μελιγαλά και σε διπλανά χωριά, ο Άρης Βελουχιώτης ήταν στον Μελιγαλά. Έφθασε εκεί την ημέρα που τελείωσε η μάχη, την Παρασκευή, 15 Σεπτεμβρίου, και έφυγε 2 ημέρες μετά, την Κυριακή, 17 Σεπτεμβρίου.

1. Ὁ δικηγόρος Εὐάγγελλος Μαχαίρας, ἐπικεφαλῆς τοῦ Συγκροτήματος τῶν Βαρέων Ὅπλων τοῦ ΕΛΑΣ, ἀπό τούς κύριους συντελεστές τῆς νίκης κατά τῶν ΤΑ στη Μεσσηνία, στο βιβλίο του «50 Χρόνια Μετά», σελ. 436, γράφει ὅτι λίγη ὥρα μετά τήν πτώση τοῦ Μελιγαλᾶ, πῆγε καί βρῆκε τόν Βελουχιώτη κάπου στόν Μελιγαλά. Γράφει ἀκριβῶς ὁ Μαχαίρας: “… Ἐγώ ἔσπευσα νά μπῶ μέ τούς πρώτους στό χωριό (ἐννοεῖ τόν Μελιγαλά), ἀναζητῶντας τήν ἀδελφή μου....Τούς βρῆκα σώους σ' ἕνα καταφύγιο, ὅπου πληροφορήθηκα ἀπό τήν ἀδελφή μου ὅτι εἶχαν γίνει κιόλας αὐτοδικίες καί ὅτι οἱ ἀντάρτες εἶχαν πάρει ἀπό σπίτια ὁρισμένα πράγματα [...]Βγῆκα ἔξω τρέχοντας νά βρῶ τόν Ἄρη [...] Μόλις βρῆκα τόν Ἄρη, τοῦ λέω...”. Άρα ο Άρης ήταν εκεί στις 15 Σεπτεμβρίου, όταν έπεσε ο Μελιγαλάς.

2. Ὁ Σπύρος Ξιάρχος, ένας εκ των σφαγέων στην Πηγάδα, στο βιβλίο του «Η Αλήθεια για τον Μελιγαλά», σελ. 37,γράφει: “... Σέ μιά ἀπό τίς πρῶτες συνοδεῖες πού πήγαιναν γιά ἐκτέλεση ἦταν καί ὁ γέρο-Γιάννης Λαντζούνηςπατέρας τοῦ πρώην βουλευτῆ Μίμη Λαν­τζούνη. Ὁ Ἄρης βρέθηκε στή συμβολή ἀκριβῶς τοῦ κεντρικοῦ δρόμου πού διασχίζει τόν Μελιγαλά καί τοῦ δρόμου Ζευγολατειό-Μελιγαλᾶ-Σκάλα. Καθώς εἶδε τό γέρο δεμένο στή γραμμή διέταξε νά τόν λύσουν καί νά τόν ἀφήσουν νά πάει στό σπίτι του. Ὁ Ἄρης οὔτε γνώριζε ποιός ἦταν αὐτός πού ἐλευθέρωσε, οὔτε ρώτησε τ' ὄνομά του...”. Άρα ο Βελουχιώτης ήταν στον Μελιγαλά μέχρι την Κυριακή, 17 Σεπτεμβρίου, πριν το μεσημέρι, γιατί τότε άρχισαν οι κουστοδίες να ξεκινούν από το Μπεζεστένι για την Πηγάδα. Φαίνεται επίσης ότι τίς ἐκτελέσεις δέν τίς ἔκαναν ἀδέσποτα στοιχεῖα τῆς περιοχῆς, ἀλλά ἀντάρτες μέ τήν ἔγκριση τοῦ Βελουχιώτη. Σέ διαφορετική περίπτωση, αὐτός θά τίς σταματοῦσε καί θά ἐλευθέρωνε ὅλους πού ἦταν στήν συνοδεία.

Την επομένη, το Σάββατο 16 Σεπτεμβρίου, ο Άρης επισκέφθηκε το Μπεζεστένι, την αλάνα όπου είχαν συγκεντρώσει τους αιχμαλώτους ταγματασφαλίτες και όλους τους «αντιδραστικούς» κατοίκους του Μελιγαλά και τους φυγάδες από τα γύρω χωριά, άνω των 16 ετών. Μαζί του ήταν ο Νίκος Μπελογιάννης, ο Αχιλλέας Μπλάνας (ο επικεφαλής του ΚΚΕ Πελοποννήσου), ο Τάσος Κουλαμπάς (ο επικεφαλής του ΕΑΜ Πελοποννήσου) και άλλοι ηγέτες του ΕΛΑΣ και του ΕΑΜ. Είδε τις χιλιάδες τους κρατουμένους ταγματασφαλίτες και έγινε έξαλλος. Διέταξε τη δολοφονία όλων των αιχμαλώτων ταγματασφαλιτών και όσων αμάχων κρατουμένων η Επιτροπή του ΕΑΜ Μελιγαλά και Μεσσηνίας θεωρούσε «αντίδραση»! Ζήτησε να απολυθούν οι γυναίκες, παρά ταύτα τουλάχιστον 18 κατέληξαν στην Πηγάδα. Την ίδια ημέρα, ο Βελουχιώτης συμμετείχε σε άγριο βασανισμό ομάδος αιχμαλώτων με το καμουτσί του, στο χωριό Μερόπη λίγο έξω από τον Μελιγαλά. Τα θύματα, οι περισσότεροι αξιωματικοί, στη συνέχεια εσφάγησαν από τους Μαυροσκούφηδες και ρίχτηκαν σε παρακείμενο ξεροπήγαδο.

Ο Άρης παρέμεινε 2 βράδια στον Μελιγαλά, πριν πάει στην Καλαμάτα, την Κυριακή 17 Σεπτεμβρίου. Στην Καλαμάτα παρακολούθησε το λιντσάρισμα των 18 αιχμαλώτων στην κεντρική πλατεία Βασιλέως Γεωργίου Β΄. Την επιλογή των 18 αιχμαλώτων και τη διαταγή να μεταφερθούν στην Καλαμάτα για τελετουργικό λιντσάρισμα, την έδωσε ο ίδιος ο Βελουχιώτης. Από την Καλαμάτα, μετέβη στους Γαργαλιάνους, όπου μπαίνοντας στην πόλη μετά τη νίκη του ΕΛΑΣ επί του εκεί Τάγματος Ασφαλείας, είπε σε αντάρτες που ετοιμάζονταν να εκτελέσουν αιχμαλώτους ταγματασφαλίτες, «σύντροφοι, οικονομία στις σφαίρες, μαχαίρι!».

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΑΡΙΘΜΟΣ ΤΩΝ ΘΥΜΑΤΩΝ

Τα πολλά θύματα του Μελιγαλά, περίπου το 95%,  δεν έπεσαν στη μάχη, ούτε δολοφονήθηκαν ως αντίποινα, όπως υποστηρίζουν οι αριστεροί ιστοριογράφοι. Εσφάγησαν για πολιτικούς λόγους, τελετουργικά στην Πηγάδα στη διάρκεια 4 ημερών, μεταξύ 17 και 20 Σεπτεμβρίου, γιατί δεν δέχονταν να συμμετάσχουν στο ΕΑΜ/ΕΛΑΣ/ΚΚΕ. Το Τάγμα του Μελιγαλά ήταν για 4 1/2 μήνες υπό τη διοίκηση του ταγματάρχη Παναγιώτη Στούπα, ο οποίος ήταν κάθετος εναντίον βίας και εκτελέσεων. Δεν είχε κάνει εκτελέσεις, πλην μιάς που έγινε εν αγνοία του για αντεκδίκηση από ταγματασφαλίτες από το χωριό του τη Λεύκη. Όποιες εκτελέσεις είχαν γίνει το 1943-44 στην περιοχή γύρω από τον Μελιγαλά, είχαν γίνει από Γερμανούς ως αντίποινα για ενέδρες του ΕΛΑΣ.

Τις τελευταίες εβδομάδες πριν τη μάχη, Τάγμα του Μελιγαλά είχε συλλάβει 300 περίπου στελέχη του ΕΑΜ  και της ΟΠΛΑ από την γύρω περιοχή και τους κρατούσε υπό περιορισμό στον Μελιγαλά, από τον φόβο ότι θα δρούσαν ως Πέμπτη φάλαγγα. Κανείς δεν είχε βασανισθεί, ανακριθεί ή δικαστεί. Όλοι ελευθερώθηκαν σώοι.

Ο ολικός αριθμός των θυμάτων στον Μελιγαλά είναι άγνωστος. Σύμφωνα με τους δικούς μου  υπολογισμούς ήταν περίπου 1.700. Οι νεκροί ταγματασφαλίτες στη μάχη ήταν περίπου 30, ενώ το σύνολο των νεκρών στρατιωτικών από τα αρχεία του Υπουργείου Εθνικής Αμύνης ήταν 47 αξιωματικοί και 704 οπλίτες. Αυτό σημαίνει ότι πάνω από 700 ταγματασφαλίτες, αξιωματικοί και οπλίτες δολοφονήθηκαν όντες άοπλοι, αιχμάλωτοι του ΕΛΑΣ!

Από τον βομβαρδισμό και τις αυτοδικίες από αντάρτες του ΕΛΑΣ τις πρώτες ώρες μετά τη μάχη, σκοτώθηκαν 60-70 άμαχοι εντός του Μελιγαλά, ενώ το σύνολο των νεκρών αμάχων είναι άγνωστο. Ένας ιδιώτης (!) κάτοικος του Μελιγαλά έχει καταγράψει 1.154 ονόματα θυμάτων. Αν από τον αριθμό αυτό, αφαιρέσουμε τους 751 ταγματασφαλίτες, σημαίνει ότι ο «Αριθμός Αμάχων Νεκρών» είναι τουλάχιστον 403. Αν όμως το σύνολον των νεκρών είναι μεγαλύτερο, περίπου 1.700 όπως υπολογίζεται, τότε ο αριθμός των αμάχων που δολοφονήθηκαν πλησιάζει τους 1.000!. Όλοι οι άμαχοι δεν εσφάγησαν στην Πηγάδα του Μελιγαλά, αλλά και σε πολλά γύρω χωριά που τους μετέφεραν ΕΛΑΣίτες από τον Μελιγαλά.

ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΣΦΑΓΗΣ

Στην Πηγάδα η σφαγή άρχισε την Κυριακή πριν το μεσημέρι, στις 17 Σεπτεμβρίου και σταμάτησε την Τετάρτη το απόγευμα, στις 20 του μηνός. Κράτησε δηλαδή 4 εικοσιτετράωρα. Δεν ήταν έγκλημα της στιγμής, οργής, σύγχυσης, κλπ. αλλά οργανωμένη γενοκτονία των αντιπάλων του ΚΚΕ από την περιοχή της άνω Μεσσηνίας. Τουλάχιστον 60 κωμοπόλεις και χωριά της Μεσσηνίας είχαν πάνω από 10 θύματα στον Μελιγαλά. Οι σφαγείς έκαναν διαλείμματα για καφέ, και σταματούσαν για μεσημεριανό φαγητό. Πολλές φορές απόλαυσαν ψητό στο φούρνο, αλλά και πιο κλασσικά ελληνικά φαγητά όπως κρέας με μελιτζάνες!

 ΠΟΙΟΙ ΗΤΑΝ ΟΙ ΣΦΑΓΕΙΣ ΣΤΗΝ ΠΗΓΑΔΑ

Έχουν ταυτοποιηθεί 13 μέλη της ΟΠΛΑ Μεσσηνίας, οι περισσότεροι των οποίων ήταν από τον Μελιγαλά. Εκτός αυτών, σφαγείς στην Πηγάδα και βοηθοί στη διαδικασία της σφαγής, ήταν και μια Διμοιρία 30-35 ανταρτών του ΕΛΑΣ από το 8ο σύνταγμα Λακωνίας, όλοι με καταγωγή από τα χωριά του Πάρνωνα. Οι αντάρτες αυτοί δρούσαν και ως φρουροί των υποψηφίων θυμάτων, όταν τα μετέφεραν σε μεγάλες ομάδες των 30-50 ατόμων από το Μπεζεστένι του Μελιγαλά στην Πηγάδα, μια απόσταση 2 έως 2 ½ χιλιόμετρα. Επόπτες της σφαγής στην Πηγάδα ήταν ο Νικόλαος Μητρόπουλος και ο Παναγιώτης Μάτζαρης, από τη Μεσσηνία, μαζί με τον γεωπόνο Δημήτρη Πιρπιρή από τη Ναύπακτο. Ο Πιρπιρής υπηρετούσε στην Αγροτική Τράπεζα Γαργαλιάνων, και για ένα διάστημα ήταν αρχηγός της ΟΠΛΑ της πόλεως. Είχε αναλάβει καπετάνιος  σε τάγμα του ΕΛΑΣ λίγο πριν τη μάχη του Μελιγαλά.

Τέλος, αν πιστέψουμε τους ιστοριογράφους της Αριστεράς, η μάχη του Μελιγαλά είναι η πρώτη στην Ιστορία κατά την οποία οι αμυνόμενοι είχαν 10 φορές περισσότερους νεκρούς από τους επιτιθεμένους, γιατί έτσι καλύπτεται η σφαγή των αιχμαλώτων. Επίσης, η μάχη του Μελιγαλά και εκείνες στους Γαργαλιάνους και στην Καλαμάτα, είχαν άλλη μια πρωτοτυπία. Οι αμυνόμενοι δεν είχαν τραυματίες στις μάχες, μόνο νεκρούς. Ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος, στις 3 Οκτωβρίου 1944 λέει ότι επισκέφθηκε 600 τραυματίες σε 4 νοσοκομεία της Καλαμάτας. Όπως μαρτυρεί στο Ημερολόγιό του, όλοι ήταν αντάρτες του ΕΛΑΣ, ούτε ένας οπλίτης ή αξιωματικός των Ταγμάτων Ασφαλείας ή Χωροφύλακας!

ΑΙΩΝΙΑ Η ΜΝΗΜΗ ΤΩΝ ΘΥΜΑΤΩΝ!

(*) Ο Ιωάννης Κ. Μπουγάς είναι Στατιστικός και Ιστορικός Συγγραφέας

Μετά το πέρας του Μνημοσύνου ο κόσμος που ήρθε σήμερα εδώ πέραν των συγγενών για να τιμήσει τους πεσόντες κατέκλυσε τον χώρο της Πηγάδας, ενώ εκπρόσωποι πατριωτικών Συλλόγων κατέθεσαν δάφνινα στεφάνια. Δεν υπήρξαν ομιλίες και προσκλητήριο νεκρών ως είθισται.

Ευχαριστώ τον φίλο Άλκη Λατζούνη για τις φωτογραφίες που ακολουθούν!