Στο δάσος Βασιλικής και στα ερημοκλήσια του Ταϋγέτου!!!

Ιδιαίτερης σημασίας για την οικολογία της περιοχής αποτελεί η παρουσία του Ταϋγέτου, «του αρσενικού βουνού» σύμφωνα με τον Βρεττάκο, με την υψηλότερη κορυφή της Πελοποννήσου, τον Προφήτη Ηλία (υψόμετρο 2.407 μ.). Η κορυφογραμμή του Ταϋγέτου ξεκινά από τη Λαγκάδα το διάσελο με το βόρειο Ταΰγετο και φτάνει μέχρι το Οίτυλο το διάσελο με το Σαγγιά και έχει κατεύθυνση Βορρά προς Νότο. Οι μεγάλες κλίσεις έχουν σαν αποτέλεσμα τη γρήγορη απορροή των ομβρίων και την έντονη διάβρωση που δημιούργησε και τις μεγάλες χαράδρες του Ριντόμου και του Βυρού. Ο Ταΰγετος παρουσιάζει και εξαιρετικό χλωριδικό ενδιαφέρον, αφού συνολικά περιλαμβάνει 32 φυτά - αποκλειστικά ενδημικά - του βουνού και πάνω από 100 ενδημικά φυτά, ενώ πλούσια είναι και η ποικιλία μανιταριών. Επίσης, λόγω της γεωγραφικής του θέσης που βρίσκεται πάνω στο μεταναστευτικό δρόμο των πουλιών, ο Ταΰγετος ανήκει στις σημαντικές περιοχές για τα πουλιά στην Ελλάδα.

Στην ορεινή ζώνη (1.000 - 1.800 μ.) όπου τα καλοκαίρια είναι δροσερότερα και βρέχει περισσότερο, συναντιόνται δάση κωνοφόρων και λιβάδια στις ξηρότερες και πιο άγονες εκτάσεις. Κυρίαρχο είναι το κεφαλλονίτικο έλατο, είδος ενδημικό της κεντρικής και νότιας Ελλάδας, ενώ διαδεδομένη είναι και η παρουσία της μαύρης πεύκης, ιδιαίτερα στις περιοχές με φλύσχη, όπως το δάσος της Βασιλικής που καλύπτει περίπου 11.000 στρέμματα δασικής έκτασης, κυρίως ελάτης και πεύκης και εκτείνεται στο νότιο τμήμα της οροσειράς του Ταϋγέτου.

Από τη θέση Άγιος Δημήτριος μπορούμε να πάρουμε το διεθνές μονοπάτι Ε4 και κατηφορίζοντας συνέχεια να μπούμε στην κοίτη της χαράδρας του Βυρού στη Σκιά του Προφήτη Ηλία και του Χαλασμένου βουνού με κατεύθυνση την Καρδαμύλη. Βαδίζουμε στα ίχνη της αρχαίας Βασιλικής Οδού των βασιλέων της Λακεδαίμωνος που είχαν πρόσβαση στις δυτικές ακτές του Ταινάρου. Περνάμε τις τοποθεσίες Διλάγκαδο και Τροσκονά και μετά από πορεία 5 - 6 ωρών ανηφορίζουμε στην αριστερή πλαγιά της χαράδρας για το Εξωχώρι (υψόμετρο 420 μ.), το οποίο απέχει 10 χλμ. οδικώς από την Καρδαμύλη. Για το Δάσος της Βασιλικής πρόσβαση υπάρχει από το Εξωχώρι με δασικό δρόμο 21 χλμ.

Σύμφωνα με όσα αναφέρει ο Δρ. Παναγιώτης Μπαζίγος, Γενικος Δ/ντής Περιφέρειας Πελοποννήσου και Πρόεδρος του Συλλόγου Μανιατών Καλαμάτας, το Δάσος της Βασιλικής ανήκει στο γεωγραφικό χώρο της Μάνης και είναι συνδεδεμένο με τους Μανιάτες, οι οποίοι το θεωρούν ως το δικό τους δάσος. Τόσο για τους Μανιάτες όσο και από τους κατοίκους της Λακωνίας και της ευρύτερης περιοχής το δάσος είναι συνδεδεμένο, αφ’ ενός, με την αναψυχική του σημασία και, αφ’ ετέρου, με την πλούσια χλωρίδα και πανίδα, η οποία παρουσιάζει μεγάλο επιστημονικό και βιολογικό ενδιαφέρον.

Η ασύγκριτη σε κάλλος ορεογραφία αναδεικνύει φυσικές ομορφιές, το συνεχόμενο αλπικό τοπίο έχει τη δυνατότητα να προκαλέσει αλπινισμό, τα μονοπάτια, οι δασόδρομοι και τα ρέματα προκαλούν οικολογικό και πεζοπορικό ενδιαφέρον.

Η πανελληνίως γνωστή ύπαρξη της Ιεράς Μονής Παναγίας της Γιάτρισσας, τα εξωκλήσια του Προφήτη Ηλία στην υψηλότερη κορυφή 2.407 μ., του Αγίου Δημητρίου και του Αγίου Παντελεήμονος προκαλούν θρησκευτικό ενδιαφέρον. Τα ανωτέρω στοιχεία σε συνδυασμό με το δροσερό και υγιεινό κλίμα, το άρωμα των πεύκων και τη γαλήνια ησυχία, αποτελούσαν ανέκαθεν πόλο έλξεως ενός μεγάλου αριθμού παραθεριστών από τη Μεσσηνιακή και Λακωνική Μάνη, αλλά και άλλες περιοχές των αναφερόμενων κυρίως δύο (2) νομών, ενδιαφέρον που έχει σχέση με ξεκούραση, αναψυχή και ανάρρωση.

Πληροφορίες αναφέρουν ότι πριν αναπτυχθεί ο τουρισμός στις παραλίες, το Δάσος Βασιλικής προσέλκυε μερικές χιλιάδες παραθεριστές κάθε καλοκαίρι. Στη συνείδηση του λαού το δάσος Βασιλικής λειτουργούσε κυρίως ως κέντρο παραθερισμού, ενώ ως δεύτερη συμπληρωματική δραστηριότητα μπορεί να θεωρηθεί η χορήγηση άδειας υλοτομίας μερικών δένδρων πεύκης σε υλοτόμους - ξυλουργούς, κατοίκους της κοινότητας Εξωχωρίου, προκειμένου οι τελευταίοι να κατασκευάσουν και να εμπορευθούν κυρίως ξύλινα νεροβάρελα αλλά και άλλες ξυλοκατασκευές οικιακών σκευών για τις ανάγκες βασικά των παραθεριστών.

Οι παραθεριστές συγκεντρώνονταν πριν αλλά και μετά τον πόλεμο του 1940. Παλαιοί παραθεριστές και υλοτόμοι αναφέρουν ότι παραθέριζαν περί τα 4.000 άτομα από τα γύρω χωριά. Ο δασονόμος της περιοχής το 1935 καταγράφει 1.500 παραθεριστές. Ο παραθερισμός γινόταν στις θέσεις Δράκος, Καρτήλιο, Λάκες Βασιλικής, Άγιος Δημήτριος και Παύλη.

Το υψόμετρο στις θέσεις αυτές κυμαίνεται από 1.300 έως 1.500 μέτρα. Ο περισσότερος πληθυσμός έμενε σε πρόχειρες καλύβες φτιαγμένες από κλάρες, ξύλα και σκεπασμένες με φλούδες από πεύκα. Αργότερα χρησιμοποιήθηκαν τα νάιλον. Όσοι είχαν οικογενειακή παράδοση παραθερισμού είχαν κατασκευάσει πέτρινες καλύβες. Αξίζει να σημειωθεί ότι για τις διατροφικές ανάγκες αυτού του πληθυσμού, καθημερινά ανέβαιναν με ζώα μανάβηδες από τα διπλανά χωριά και πουλούσαν διάφορα κηπευτικά, έφερναν ψωμί, ακόμα και ψάρια.

Σε υψόμετρο 1550 μέτρων, στο βόρειο τμήμα του δάσους Βασιλικής Ταϋγέτου βρίσκεται ο υψηλότερος, από τη στάθμη της θάλασσας, οικισμός της Πελοποννήσου. Εκεί βρίσκεται και ο ομώνυμος Ιερός Ναός Αγίου Δημητρίου, ο οποίος ανακαινίστηκε τα τελευταία χρόνια και φέτος είχαμε τη χαρά να είμαστε παρόντες στις εορταστικές εκδηλώσεις την Κυριακή 23η Οκτωβρίου. Η Θεία Λειτουργία τελείωσε στις 11 το πρωί της Κυριακής ώστε να υπάρξει ικανός χρόνος σε όσους ήρθαν από μακριά. Βέβαια όσοι είχαν δεσμούς με την περιοχή βρίσκονταν εκεί από την παραμονή. Στη συνέχεια προσφέρθηκε γίδα βραστή, χωριάτικο σπιτικό λαλάγγι και άλλα εκλεκτά μανιάτικα εδέσματα που έφερε ο καθένας για την κοινή τράπεζα που είχε ετοιμαστεί.

Στα υψόμετρο αυτό δεν υπάρχουν μόνιμοι οικισμοί στην Ελλάδα, λόγω της δυσκολίας που παρουσιάζουν οι κλιματολογικές συνθήκες το χειμώνα για τη διαβίωση του ανθρώπου. Υπάρχουν όμως ελάχιστοι οικισμοί οι οποίοι φιλοξενούν τους κατοίκους τους τη θερινή περίοδο και τρεις (3) κοινότητες (Δημοτικά Διαμερίσματα) που στο παρελθόν λειτουργούσαν όλο το χρόνο. Η σημαντικότερη κοινότητα ήταν αυτή του Καταφυγίου Κοζάνης, επάνω στα Πιέρια όρη, σε υψόμετρο 1500 μέτρων. Για την ιστορία αναφέρουμε ότι καταφυγιώτες υλοτόμοι κατέβαιναν στο δάσος Ταϋγέτου για υλοτομικές εργασίες.

Ο οικισμός του Αγίου Δημητρίου του Δάσους Βασιλικής είναι συνδεδεμένος με τέσσερις (4) δραστηριότητες, του παραθερισμού, των μικρής έκτασης θερινών αγροτικών καλλιεργειών, της κτηνοτροφίας και του κυνηγίου. Τα τελευταία χρόνια ο Δήμος, οι Σύλλογοι Μανιατών και οι Μανιάτικες κοινωνίες καθιέρωσαν και το θρησκευτικό χαρακτήρα, περί το τέλος του καλοκαιριού στο δάσος Βασιλικής, την πλησιέστερη Κυριακή της εορτής του Αγίου Μεγαλομάρτυρα και Μυροβλύτη Δημητρίου.

Ο οικισμός βρίσκεται στα ίχνη του Πανευρωπαϊκού μονοπατιού Α4. Από τον Αη Δημήτρη ξεκινούν οι Μεσσήνιοι που ανεβαίνουν για την κορυφή του Ταϋγέτου, τον Προφήτη Ηλία για να δουν την ανατολή του Ηλίου από το υψηλότερο σημείο του Ταϋγέτου και να «πάθουν» στη συνέχεια αντικρίζοντας μέσα στο Μεσσηνιακό κόλπο και τον ορίζοντα της δυτικής Μεσσηνίας την εικόνα μιας πυραμιδικής οπτασίας να προβάλλεται στον ορίζοντα στα αχνά χρώματα της αυγής.

Από τον Αη Δημήτρη διέρχεται και η Βασιλική οδός η οποία ξεκινούσε από το Ξεροκάμπι της Λακωνίας, στην αρχαία πολυγωνική γέφυρα, περνούσε πλησίον των Πενταυλών, ανηφόριζε στον Άγιο Δημήτρη του δάσους Βασιλικής, κατέβαινε στα Πριγιόνια, την Κακιά Σκάλα, την Καπιάλα, την Πλήχωλη, το Σουντενίκο, το Μακρύ Πλάγιο, το Διλάγκαδο και ακολουθώντας την κοίτη του ρέματος από τα Ακόνια, τα Κλουμπίνιτσα, του Κούση, τον Παχύ Ίσκιο, την Τροσκονά, τη Λοζίτσα, τη Χώρα και τα Τσέρια και την Αγ. Σοφία κατέληγε στην Καρδαμύλη.

Χωρίς καμία αμφιβολία το δάσος του Αγίου Δημητρίου Βασιλικής είναι το καλύτερο που έχει ο Ταΰγετος. Προστατευμένο πανταχόθεν με ψηλές κορυφές. Μακριά από τις πολλές ανθρώπινες επεμβάσεις, το πλούσιο έδαφος και η ικανοποιητική υγρασία έχουν αφήσει τη δημιουργία να αναπτύσσεται δημιουργώντας φυτικούς σχηματισμούς κηπευτής δομής από Μαύρη πεύκη και Κεφαλληνιακή ελάτη. Μέσα από τις θαυμαστές αυτές συστάδες που κάποια δένδρα τους φθάνουν το ύψος δύο (2) πολυκατοικιών της Καλαμάτας και η διάμετρός τους να ξεπερνά το 1 και το 1,5 μέτρο, διέρχεται το μονοπάτι Α4 προς την κορυφή του Προφ. Ηλία (υψ. 2.407 μ.)

Κάθε επίσκεψη σ΄ αυτό το ξεχωριστό κομμάτι της γης, φτάνει για να καταλάβει κανείς το διαφορετικό του τοπίου, για να νοιώσει διαφορετικά, όμορφα. Το μέγα μέγεθος των δένδρων, η ποικιλομορφία του αναγλύφου. Η ύπαρξη του Ι. Ναού με το αναβλύζον πηγαίο νερό «αγίασμα» του δίνουν μια οντότητα σπουδαία, η οποία είναι για μας μια πολύτιμη κληρονομιά.

Η προσέγγιση του Αγίου Δημητρίου γίνεται από το Εξωχώρι, τη Σαϊδώνα και την Καστανέα της Μάνης και από τη μεριά της Λακωνίας από την Καστάνια. Από το Εξωχώρι ο δασικός δρόμος μέχρι τις «Λάκες» της Βασιλικής είναι καλός ακόμα και για τα Ι.Χ. αυτοκίνητα, μια δυσκολία υπάρχει στο 5ο χιλιόμετρο για 300 περίπου μέτρα. Το μήκος του είναι 26 χιλιόμετρα. Από τις Λάκες μέχρι τον Αη Δημήτρη ο δασικός δρόμος παρουσιάζει δυσκολίες στα ΙΧ αυτοκίνητα.

Όσοι επισκεφτούν ή επισκέπτονται τα δάση, ακόμα και τώρα ή και το χειμώνα, να έχουν υπόψη τους ότι αν δεν προσέξουν μπορεί να προκαλέσουν πυρκαγιά. Τα δάση καίγονται και το χειμώνα. Από τα υπάρχοντα στοιχεία αναφέρεται ότι το έτος 1932 στο δάσος Βασιλικής εκδηλώθηκαν πέντε (5) πυρκαγιές. Τέλος όλοι οι επισκέπτες των δασών δεν θα πρέπει να αφήνουν σκουπίδια στο ύπαιθρο. Η ενέργεια αυτή υποβαθμίζει και απαξιώνει τους χώρους τους οποίους θέλουμε να ξαναπάμε εμείς ή κάποιοι άλλοι.

Περισσότερες φωτογραφίες εδώ!