Η ιστορική Μονή Ανδρουμπεβίτσης και το Κάστρο Ζαρνάτας στη Μάνη!!!

Οδηγώντας από Καλαμάτα προς Καρδαμύλη, ένα χιλιόμετρο μετά το χωριό Σταυροπήγιο υπάρχει πινακίδα για τη γυναικεία Μονή Ανδρουμπεβίτσας. Είναι βυζαντινό κτίσμα με στοιχεία μανιάτικης αρχιτεκτονικής, που έχει χαρακτηριστεί αρχαιολογικό μνημείο.
Η Μονή Ανδρουμπεβίτσας κτίστηκε κατά την χρονική περίοδο μεταξύ 12ου – 13ου αιώνα, αμέσως μετά την εποχή των Κομνηνών της Κωνσταντινούπολης. Αυτό συνάγεται από τον ρυθμό του μικρού ναού που είναι αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου και στον οποίο σώζονται μερικές σπουδαίες τοιχογραφίες. Συνεχόμενος με τον παλιό ναό υπάρχει στη Μονή Ανδρουμπεβίτσας και νεότερος σταυρεπίστεγος με τρούλο, ο οποίος κτίστηκε το 1704 και είναι κατάγραφος από αγιογραφίες μεταξύ των οποίων οι γραφικές παραστάσεις, εμπνευσμένες από την υμνολογία των Αίνων.
Μετά τα Ορλωφικά, στο τέλος του 18ου αιώνα, η Μονή Ανδρουμπεβίτσας εγκαταλείφθηκε.
Στην ελεύθερη Ελλάδα η Μονή Ανδρουμπεβίτσας ήταν ιδιοκτησία της οικογένειας Τζανετάκη, όπως συνέβη και με το κάστρο της Ζαρνάτας.
Σήμερα η Μονή Ανδρουμπεβίτσας έχει ανακαινιστεί και λειτουργεί ως γυναικεία Μονή.

Η Μονή Ανδρουμπεβίτσης υψώνεται παρά τον Μεσσηνιακόν κόλπον, εις τον Κάμπον Αβίας και πλησίον της δημοσίας οδού από Καλαμάτας προς Αρεόπολιν και Γύθειον.

Η Μονή εκτίσθη κατά την αμέσως μετά την εποχήν των Κομνηνών Αυτοκρατόρων της Κωνσταντινουπόλεως χρονικήν περίοδον, μεταξύ 12ου – 13ου αιώνος, ως τούτο συνάγεται από τον ρυθμό του μικρού ναού και από την τεχνοτροπία των αγιογραφιών του.

Υπάρχει συνεχόμενος προς τον παλαιόν και νεώτερος σταυρεπίστεγος μετά τρούλλου ναός της Μάνης, ο οποίος εκτίσθη το 1704 και είναι κατάγραφος από αγιογραφίες μεταξύ των οποίων αι γραφικαί παραστάσεις, εμπνευσμέναι από την υμνολογίαν των Αίνων.

Επί σειράν αιώνων, η Μονή ήκμασε, με παράλληλον οικονομικήν ανάπτυξιν γεωργικής και ποιμενικής ζωής, ως συνέβαινε με τους πλησιόχωρους οικισμούς της, οι οποίοι και εμφανίζονται εις έγγραφα του Οικουμενικού Πατριαρχείου και εις τις σωζόμενες βενετικές απογραφές.

Δύο πάντως ήσαν οι ισχυροί γείτονες της Μονής: το Κάστρο της Ζαρνάτας (1612) μετέπειτα Αρχιεπισκοπή (1811) και τελικώς Μητρόπολις (1819) μέχρι της καταργήσεως και συγχωνεύσεώς της εις την Ιεράν Μητρόπολιν Γυθείου και Οιτύλου. Η Μονή Ανδρουμπεβίτσης διετέλεσε έδρα των ιεραρχών Ζαρνάτας.

Το έτος 1790 η Μονή εκακοπάθησεν επί επαναστάσεως των Μανιατών υπό την ηγεσίαν των αδελφών Ορλώφ, απεσταλμένων εκ Μόσχας υπό Αικατερίνης της Μεγάλης εις τον αγώνα της κατά των Τούρκων, κυριάρχων της περιοχής από του 1715 – 1821. Κατά τα προηγούμενα έτη η Μονή και η περιοχή ήσαν υπό την εξουσίαν των Βενετών (1687-1715) και πρωτύτερα πάλιν υπό τους Τούρκους και παλιότερα υπό τους Φράγκους εις τους οποίους περιήλθε, αρχάς του ΙΓ΄ αιώνος, μετά την κατάληψιν της Κωνσταντινουπόλεως υπό των Σταυροφόρων (1204).

Μετά, λοιπόν, την ατυχή επανάσταση του Ορλώφ η Μονή εγκαταλείφθη και φαίνεται ότι ερημώθη, το δε έτος 1810 εδόθη υπό επιτρόπων λαϊκών της περιοχής ως μετόχιον εις την Μονήν Δοχειαρίου του Αγίου Όρους, ως έσχατη λύσις σωτηρίας της, χωρίς όμως αποτέλεσμα, διότι επηκολούθησεν ο απελευθερωτικός πόλεμος (1821-1827) κατά των Τούρκων, μέχρι τότε εξουσιαστών της περιοχής.

Επί ελευθέρας Ελλάδος η Μονή κατείχετο επί εκαντοταετίαν υπό της ιστορικής οικογένειας Τζανετάκη εις την οποίαν περιήλθεν η κτηματική περιουσία της εγκαταλελειμένης Μονής και του γειτονικού κάστρου της Ζαρνάτας.

Το καθολικόν όμως της Μονής το νεώτερον (1704) έμεινεν όρθιον, το δε παλαιότερον (ΙΒ΄-ΙΓ΄ αι.) ημιερειπωμένον, το οποίον ανεστηλώθη υπό της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας Σπάρτης, κατά την δεκαετίαν των ετών 1970. Τότε έγιναν συστηματικαί προσπάθειαι αναστηλώσεως των κελλιών, των βοηθητικών και λοιπών χώρων του τετράπλευρου κτιριακού συγκροτήματος της Μονής, το δε έτος 1978 ανασυνεστήθη δια Προεδρικού διατάγματος και ελειτούργησεν ως γυναικεία Ιερά Μονή και έκτοτε αποτελεί πνευματικήν εστίαν της περιοχής.

Εις την συνέχειαν εκαθαρίσθησαν οι εικόνες και οι τοιχογραφίες της Μονής, η οποία και επισήμως εκηρύχθη διατηρητέον αρχαιολογικόν μνημείον. Η Μονή υπάγεται διοικητικώς εις τον Νομόν Μεσσηνίας (Καλαμάτα), εκκλησιαστικώς όμως εις την Ιεράν Μητρόπολιν Γυθείου και Οιτύλου, τελούσα υπό το στοργικόν ενδιαφέρον του φιλομονάχου Μητροπολίτου Γυθείου και Οιτύλου κ. Χρυσοστόμου.

Το κάστρο της Ζαρνάτας 

Το Κάστρο της Ζαρνάτας βρίσκεται στα βορειοδυτικά σύνορα της Μάνης, μεταξύ των οικισμών Κάμπος και Σταυροπήγιο. Το συναντάμε στην αριστερή πλευρά του δρόμου οδηγώντας από Καλαμάτα πρός Καρδαμύλη.

Κτισμένο πάνω σε λόφο, στη μέση μια εύφορης κοιλάδας, το κάστρο της Ζαρνάτας πιστεύεται ότι χτίστηκε στη θέση κάποιας αρχαίας Ακρόπολης, όπως μαρτυρεί η ανακάλυψη πολυγωνικών τειχών στα θεμέλιά του. Ορισμένοι μελετητές ταυτίζουν την ευρύτερη περιοχή με την αρχαία Γερήνια, μία από τις 18 πόλεις που απάρτιζαν το Κοινό των Ελευθερολακώνων.

Όσο για το ποιοι έχτισαν το κάστρο της Ζαρνάτας, που εκτιμάται ότι χτίστηκε στα μέσα του 17ου αιώνα, άλλοι θέλουν να αποτελεί κατασκευή των Φράγκων, άλλοι των Ενετών και άλλοι των Τούρκων, με την τελευταία να αποτελεί την επικρατέστερη εκδοχή καθώς αρκετές πηγές αναφέρουν ως ιδρυτή του τον Βεζίρη Αχμέτ-Κιουπουρλή.

Στο κάστρο της Ζαρνάτας λέγεται ότι πολέμησε και ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, ο οποίος είχε προστρέξει να βοηθήσει τον Παναγιώτη Κουμουνδουράκη, Μπέη της Μάνης, όταν αυτός καθαιρέθηκε και εναντίον του στράφηκαν Τούρκοι και Μανιάτες.

Το κάστρο της Ζαρνάτας περιβαλλόταν από πολυγωνικό τείχος, μήκους 364 μ., το οποίο είχε ύψος 8-10 μ. Περιλάμβανε έξι πύργους, δύο στρογγυλούς και τέσσερις τετράγωνους, ενώ στη μέση υψωνόταν μεγάλος πύργος με 6 κανόνια, από τα 51 συνολικά που διέθετε το κάστρο. Δύο πύλες, μία στα νοτιοανατολικά και μία στα βορειοδυτικά, οδηγούσαν στο εσωτερικό του πύργου, που καταλάμβανε 23 στρέμματα.

Σήμερα, στο ψηλότερο σημείο του λόφου, δεσπόζει ένας τριώροφος πύργος ύψους 15 μ. περίπου, και δίπλα σε αυτόν μία πενταώροφη οικία στην οποία διέμεναν οι καπεταναίοι της περιοχής. Οι επισκέπτες του κάστρου της Ζαρνάτας μπορούν, επίσης, να δουν τμήματα του μεσαιωνικού τείχους, κάποιες τοιχογραφίες του 15ου αιώνα στον εγκαταλελειμμένο ναό του Αγίου Νικολάου, και την εκκλησία της Ζωοδόχου Πηγής, η οποία ανεγέρθηκε στη μέση του κάστρου γύρω στο 1776.