Περνώντας από την Καστάνια της Μεσσηνιακής Μάνης!!!

Η Καστάνια φωλιασμένη στην αγκαλιά του Ταϋγέτου διατηρεί το παραδοσιακό αρχιτεκτονικό της χρώμα και αναζητά τα ιστορικά στηρίγματά της στους περίτεχνα δομημένους ναούς της.

Κάποιοι από το χωριό μάς είπαν ότι υπάρχουν διάσπαρτοι στην ευρύτερη περιοχή 44 ναοί εκ των οποίων οι 10 σώζονται ως τις μέρες μας!!!

Ο Δήμαρχος Δημήτρης Γιαννημάρας που συναντήσαμε στην Καραδαμύλη, εξήρε το κοινωνικό και φιλανθρωπικό έργο του εφοπλιστή Αθανάσιου Μαρτίνου, καθώς και τη σεμνότητα και μετριοφροσύνη του, αναφέροντας την πρωτοβουλία του για την αναπαλαίωση και αναστήλωση κάποιων από τους ναούς του χωριού. Σε ένδειξη αναγνώρισης και ευγνωμοσύνης για την προσφορά του, ο κ. Μαρτίνος ανακηρύχθηκε Επίτιμος δημότης Δυτικής Μάνης!!!

Περισσότερες φωτογραφίες από την επίσκεψή μας στην Καστάνια εδώ!

Η Καστάνια (ή Καστανέα ή Μεγάλη Καστάνια) είναι ορεινό χωριό του νομού Μεσσηνίας και ανήκει στο δήμο Δυτικής Μάνης.

Το χωριό βρίσκεται σε υψόμετρο 700 μέτρων στους πρόποδες του Ταϋγέτου από την πλευρά της Μεσσηνίας και ανήκει στην περιοχή της ιστορικής Μάνης, ενίσχυσε την επανάσταση του 1821 με τετρακόσιους άντρες (τετρακόσια όπλα όπως αναφέρεται σε ορισμένα βιβλία), ενώ στον πύργο του Δουράκη που υπάρχει στο χωριό έχει διανυκτερεύσει και ο οπλαρχηγός Θεόδωρος Κολοκοτρώνης.

Στο χωριό υπάρχουν αρκετές εκκλησίες του 12ου, 13ου και 14ου αιώνα και η μία από τις δύο διώροφες χριστιανικές εκκλησίες της Ευρώπης.

Προστάτης του χωριού είναι η Παναγία και γιορτάζει στις 15 Αυγούστου με δοξολογία και πανηγύρι μπροστά από την εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στην πλατεία του χωριού. Το χωριό είναι προορισμός δροσιάς τους καλοκαιρινούς μήνες και σταθμός κυνηγιού το χειμώνα.

Σε μια ορεινή πτυχή της Μεσσηνιακής Μάνης, σε υψόμετρο 700 μ. από τη θάλασσα, βρίσκεται κρυμμένη η Μεγάλη Καστάνια. Διπλωμένη κυριολεκτικά μέσα στα βουνά, χωρίς αμαξιτό δρόμο μέχρι τελευταία, και αθέατη ακόμα και από πολύ κοντά, κατορθώνει να διαφεύγει την προσοχή των περιηγητών και παρά το μέγεθος και τη σημασία της είναι τόπος σπανιότατα μνημονευόμενος. Η Καστάνια υπήρξε σπουδαίο Βυζαντινό κέντρο από τον 13ο αιώνα. Στην περιοχή σώζονται πολλές εκκλησίες της Βυζαντινής περιόδου κατασκευασμένες στον 13ο και 14ο αιώνα ενώ πολλά σπίτια του χωριού, που κατοικείται συνεχώς μέχρι και σήμερα, είναι του 17ου και 18ου αιώνα.

Η γεωγραφική της θέση μέσα σε αδιέξοδη ορεινή τοποθεσία την απομονώνει από τον κόσμο. Η φήμη της οφείλεται στην ταραχώδη πολεμική ιστορία της και στη στρατηγική της θέση μέσα σε ορεινή διάβαση μεταξύ Μάνης και Λακεδαίμονος.

Πολυάνθρωπη και πυκνότατα χτισμένη, με τον πύργο του Ντουράκη στο κέντρο, η Μεγάλη Καστάνια είναι σκαρφαλωμένη στις πλαγιές του βουνού, που την περικλείει ολόγυρα σαν χωνί. Ένα μοναδικό πέρασμα οδηγεί στο χωριό, είναι μια μικρή κοιλάδα, που τη στολίζουν κατά μήκος επάλληλα πέτρινα αλώνια, στριμωγμένα το ένα πάνω στο άλλο στο στενό χώρο της και προσεκτικά χωρισμένα το ένα από το άλλο με «ξερολιθιές», που προστατεύουν ζηλότυπα το δικαίωμα της μανιάτικης Ιδιοκτησίας. Τα αλώνια παρακολουθούν την κοιλάδα ως τα πρώτα σπίτια του χωριού, όπου αυτή στενεύει και κλείνει σχεδόν τελείως. Το ορεινό χωριό της Καστάνιας, όπως μαρτυρεί ο μεγάλος αριθμός των σωζόμενων βυζαντινών εκκλησιών, ήταν ένας από τους σημαντικότερους οικισμούς της ευρύτερης περιοχής, με συνεχή κατοίκηση ως τις μέρες μας.

Η σπουδαιότερη και η παλαιότερη εκκλησία είναι ο Άγιος Πέτρος.

Στον 13ο αιώνα επισημαίνεται έντονη οικοδομική δραστηριότητα, που ίσως συνδέεται με την σταδιακή διοικητική εξάρτηση της περιοχής από το Δεσποτάτο του Μορέως - άλλωστε το κάστρο της Μαΐνης είχε παραχωρηθεί από τους Φράγκους στους Παλαιολόγους ήδη από το 1261.

Την περίοδο αυτή κτίζεται ο μεγαλύτερος ναός του οικισμού, η Κοίμηση, στο μέσο της κεντρικής πλατείας. Επίσης κατασκευάζονται ο σταυρεπίστεγος ναός του Αγίου Νικολάου της Μαρούλαινας, και οι εκκλησίες του Αγίου Προκοπίου και του Αγίου Γεωργίου. Σύγχρονη είναι και η εκκλησία του Προδρόμου στην είσοδο του οικισμού, κατασκευασμένη σε έναν ιδιόμορφο τρουλαίο αρχιτεκτονικό τύπο που επιχωριάζει στην περιοχή της Μεσσηνιακής Μάνης, με δύο ακόμα μεταγενέστερα παραδείγματα στην ίδια την Καστάνια: τον Άγιο Νικόλαο τον Τρικάμπανο και τον διώροφο ναό του Αγίου Νικολάκη. Στους δύο τελευταίους σώζονται τοιχογραφίες που χρονολογούνται γύρω στο 1400 και απηχούν επιδράσεις της τέχνης του Μυστρά.

Ο υστεροβυζαντινός ναός του Ταξιάρχη, 2 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά του χωριού, με την ενδιαφέρουσα αρχιτεκτονική του, κοσμείται με τοιχογραφίες καλής τέχνης από τις οποίες ξεχωρίζει η εξαιρετικά σπάνια απεικόνιση των τριών προσώπων της Αγίας Τριάδας.

Λείψανα σπιτιών από τη βυζαντινή περίοδο δε σώζονται. Οι ιδιωτικές κατοικίες του χωριού στην πλειονότητά τους χρονολογούνται στον 17ο και 18ο αιώνα.

Το δαιδαλώδες οδικό του δίκτυο ενδεχομένως δεν έχει υποστεί ουσιαστικές αλλαγές στο πέρασμα των αιώνων. Ο οικισμός δεν ήταν οχυρωμένος, μιας και κτίστηκε σε δυσπρόσιτη και φυσικά οχυρή θέση. Στον 18ο αιώνα ανάγονται κάποιες ακόμη εκκλησίες του χωριού καθώς και ο Πύργος του Δουράκη.

Πύργος Ντουράκι

Ιστορικός μανιάτικος πύργος στην Καστάνια της Μεσσηνίας.

Πρόκειται για πολυώροφο πύργο του 18ου αιώνα που αντιπροσωπεύει την παραδοσιακή μανιάτικη αρχιτεκτονική εμπλουτισμένη με γραφικές καταχύστρες και αμυντικές πολεμότρυπες. Χαρακτηριστικό του οι τέσσερις κυκλικού σχήματος πυργίσκοι του.

Ο πύργος έχει συνδεθεί με το Θεόδωρο Κολοκοτρώνη καθώς σε αυτόν είχε βρει καταφύγιο κατά το διωγμό των κλεφτών το 1803. Από εδώ επίσης διέφυγε, το Μάρτιο του 1806, προς την Ελαφόνησο και από εκεί στην Ζάκυνθο.

Ναός Αγίου Πέτρου

Στο βόρειο τμήμα του χωριού Καστάνια, επάνω σε έναν μικρό φυσικό βράχο, συναντάμε την εκκλησία του Αγίου Πέτρου. Ο ναός του Αγίου Πέτρου αποτελεί το παλαιότερο και σημαντικότερο μνημείο της Καστάνιας, του οικισμού με τη μεγαλύτερη πυκνότητα βυζαντινών μνημείων στην Πελοπόννησο μετά από το Μυστρά και το Γεράκι.

Ο κυρίως ναός στον τύπο του απλού τετρακιόνιου σταυροειδή εγγεγραμμένου με τρούλο, είναι κτισμένος κατά το πλινθοπερίκλειστο σύστημα δόμησης, που γνώρισε ευρύτατη διάδοση στη νότια Ελλάδα από το δεύτερο μισό του 10ου αιώνα και εξής.

Κτίστηκε στο δεύτερο μισό του 12ου αιώνα και λίγο αργότερα, στον 13ο αιώνα, προστέθηκε ο ευρύχωρος νάρθηκας.

Τα κιονόκρανα, το τέμπλο και τα θυρώματα του ναού είναι έργα γλυπτικής που εντυπωσιάζουν με την τεχνική τους αρτιότητα και τη θεματική τους ποικιλία. Αποδίδονται σε ένα από τα σημαντικότερα μανιάτικα εργαστήρια μαρμαράδων του 12ου αιώνα.

Οι τοιχογραφίες του κυρίως ναού (1350-1400) ακολουθούν μια ζωγραφική τάση που επιχειρεί να αποδώσει τα συναισθήματα των μορφών με δραματικότητα αλλά και τυποποίηση.

Στο δυτικό τμήμα του μνημείου δεσπόζει περίτεχνο κωδωνοστάσιο που χρονολογείται σύμφωνα με επιγραφή στα 1813 και είναι παρόμοιο με αντίστοιχα παραδείγματα της δυτικής Μάνης.

Άγιος Ιωάννης Πρόδρομος

Ο ναός του Αγίου Ιωάννη είναι κτισμένος στην είσοδο του οικισμού της Καστάνιας. Πρόκειται για συνεπτυγμένο σταυροειδή εγγεγραμμένο ναό με τρούλο και άνισα πλάτη κεραιών . Ανήκει σε σπάνια, κατά τη βυζαντινή περίοδο, παραλλαγή του σταυροειδούς εγγεγραμμένου ναού και αποτελεί ένα από τα παλαιότερα παραδείγματά της. Είναι κτισμένος με ιδιαίτερη επιμέλεια. Η τοιχοποιία του ακολουθεί το πλινθοπερίκλειστο σύστημα δομής, διαθέτει ζώνη με πλίθινο αβακωτό διάκοσμο, οδοντωτή ταινία και κεραμικά πινάκια, από τα οποία σώζονται μόνο οι υποδοχές. Οι τοιχογραφίες του ανήκουν σε ένα ενιαίο στρώμα και χρονολογούνται από τα μέσα του 13ου αιώνα. Το μνημείο σύμφωνα με επιγραφή κτίστηκε και τοιχογραφήθηκε με έξοδα όλων των κατοίκων του χωριού, προκρίτων και του κοινού λαού.

Αη Στράτηγος

Ο Άη Στράτηγος είναι ένας ερειπωμένος σήμερα, σταυρεπίστεγος αρχικά, ναός, σε αγροτική τοποθεσία μεταξύ των οικισμών Καστάνιας και Σαϊδόνα, στη μεσσηνιακή Μάνη.

Στη νότια πλευρά του υψώνεται πρόσκτισμα, μεγαλύτερων διαστάσεων από το ναό. Το πρόσκτισμα αποτελούσε αρχικά προστώο το οποίο μετατράπηκε εκ των υστέρων σε παρεκκλήσιο ορθογώνιου σχήματος, με το κλείσιμο των τοξωτών ανοιγμάτων του.

Η διαμόρφωση του ιερού βήματος του παρεκκλησίου παρουσιάζει ιδιομορφίες, με την απουσία εξέχουσας αψίδας και την ύπαρξη κτιστής αγία τράπεζας και πρόθεσης σε επαφή με τον ανατολικό τοίχο. Η επιμελημένη τοιχοποιία του προσκτίσματος είναι πλινθοπερίκλειστη. Στο ανώτερο τμήμα της νότιας, κύριας όψης του, διαμορφώνεται σειρά από στενά ψευδοπαράθυρα, κατασκευασμένα με πλίνθους. Ο τοιχογραφικός διάκοσμος, που διατηρείται σε κακή κατάσταση, έχει αποδοθεί στο 13ο αιώνα.

Άγιος Νικόλαος

Ο Άγιος Νικόλαος «στης Μαρούλαινας» είναι ένας από τους μικρότερους σταυρεπίστεγους ναούς της Πελοποννήσου, με μια μικρή αψίδα ιερού βήματος στα ανατολικά.

Είναι κτισμένος χωρίς ιδιαίτερη εκζήτηση, με μικρούς λίθους, συνδετικό ασβεστοκονίαμα και μικρά τεμάχια πλίνθων στους αρμούς. Πιο προσεγμένη είναι η διαμόρφωση της δυτικής όψης, με δύο εντοιχισμένα πινάκια πάνω από το πλίνθινο τόξο της δυτικής θύρας.

Τη φιλόκαλη διάθεση των μαστόρων που κατασκεύασαν τον μικρό ναό της Καστάνιας μαρτυρούν η οδοντωτή ταινία που οριοθετεί το πλίνθινο τόξο της εισόδου, ο τρόπος που διατάσσονταν μικροί ορθογωνισμένοι πωρόλιθοι στην τοιχοποιία, δημιουργώντας μια αίσθηση διχρωμίας, καθώς επίσης οι κατακόρυφοι πλίνθοι στα γείσα του τριγωνικού αετώματος.

Ο ναός είναι στο εσωτερικό του κατάγραφος με τοιχογραφίες που ανήκουν, στο μεγαλύτερο μέρος τους, σε μία ενιαία φάση και χρονολογούνται βάσει τεχνοτροπικών και εικονογραφικών κριτηρίων προς τα τέλη του 13ου αιώνα. Έχει αποδοθεί στη δράση δύο ζωγράφων, που υιοθετούν τα εικαστικά μέσα μίας επαρχιακής τάσης στη μνημειακή ζωγραφική του 13ου αιώνα, ευρύτατα διαδεδομένης στη νότια Ελλάδα και τα νησιά. Η προσκυνηματική παράσταση του Αγίου Νικολάου στον βόρειο τοίχο του ναού έχει επιζωγραφισθεί σε κατοπινή φάση, ενώ μεταγενέστερες είναι και οι τοιχογραφίες του κτιστού τέμπλου, στο οποίο αναγνωρίζονται τρεις διαφορετικές φάσεις ιστόρησης.

Προεπαναστατικό Προπύργι και θυμητήρι των Κλέφτικων αγώνων αποτελεί το γκριζοθώρητο χωριό με τις πληθόσμικτες στέγες και τα χνουδωτά Πυργίσματα που σήμερα αριθμεί σχεδόν 200 κατοίκους.

Το 1481 ο ήρωας Βυζαντινός Πρίγκιπας Κροκόδειλος Κλαδάς διέφυγε την πολιορκία των Τούρκων στα βουνά της Καστάνιας και μέσω του Πόρτο Κάγιου, έφθασε στην Ιταλία.

Γιγαντωμένο Πύργωμα του ιστορικού χωροχρόνου που φωλιάζει μέσα του τη μεγαλοπρέπεια των θρυλικών αγώνων αποτελεί ο εντυπωσιακός Πύργος του Ντουράκη.

Εδώ βρήκε άσυλο ο Θ. Κολοκοτρώνης στον περίφημο διωγμό των κλεφτών το 1803. Από εδώ επίσης διέφυγε το Μάρτιο του 1806 προς την Ελαφόνησο συνοδευόμενος από το Βασίλειο Βενετσανάκη και τη μητέρα του Τζανετάκη Γρηγοράκη.

Ο Πύργος (Λεύκτρου) Δυτικής Μάνης ένα χωριό με 180 κατοίκους εποπτεύει τον κάμπο και τη θάλασσα της Στούπας!!!

Μεθυστικό το άρωμα από το φασκόμηλο που είναι κατάφυτες οι πλαγιές!!!